Hiệu quả từ quá tình tự chủ giáo dục đại học

Hiệu quả trong lĩnh vực học thuật

Một trong những lợi ích rõ nét nhất của tự chủ giáo dục đại học là sự cải tiến vượt bậc trong lĩnh vực học thuật. Các trường đại học có quyền xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tiễn, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của sinh viên sau khi tốt nghiệp. Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã tự xây dựng các chương trình đào tạo liên ngành như Kinh tế số và Phân tích dữ liệu, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động trong thời đại chuyển đổi số. Đồng thời, trường cũng triển khai các khóa học bằng tiếng Anh, tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận với nguồn tri thức quốc tế và nâng cao kỹ năng ngoại ngữ.

(Ảnh minh hoạ)

Ngoài ra, tự chủ còn tạo động lực thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học. Các trường đại học có thể tự chủ động trong việc lựa chọn lĩnh vực nghiên cứu, hợp tác với các tổ chức và doanh nghiệp trong và ngoài nước. Điển hình là Đại học Quốc gia Hà Nội, thông qua quyền tự chủ, đã triển khai hàng loạt dự án nghiên cứu quan trọng về biến đổi khí hậu, công nghệ sinh học, và trí tuệ nhân tạo, góp phần đưa Việt Nam tiến xa hơn trong lĩnh vực khoa học công nghệ. Đại học Quốc gia Hà Nội cũng đã xây dựng thành công và phát huy thế mạnh mô hình đại học nghiên cứu đa ngành, đa lĩnh vực; Cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, trình độ cao tiếp cận chuẩn quốc tế, bồi dưỡng nhân tài cho phát triển kinh tế- xã hội đất nước. Đây là trường đại học tiên phong đổi mới phương pháp đào tạo, xây dựng và phát triển các ngành mới có tính liên ngành cao, tổ chức đào tạo theo chuẩn quốc tế, đào tạo bằng kép ngành kép giữa các đơn vị, đi đầu trong việc giảm quy mô đào tạo đại học không chính quy, tăng quy mô đào tạo sau đại học trên cơ sở đảm bảo chất lượng, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho các bộ, ban, ngành, địa phương.

Hiệu quả trong quản lý tổ chức và nhân sự

Tự chủ giáo dục đại học còn giúp các trường linh hoạt hơn trong việc xây dựng cơ cấu tổ chức và phát triển nguồn nhân lực. Các trường được quyền quyết định mô hình quản lý hiệu quả, từ đó tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao hiệu suất hoạt động. Đại học Tôn Đức Thắng là một ví dụ tiêu biểu trong việc tận dụng quyền tự chủ để cải cách tổ chức. Nhờ quyền tự chủ, trường đã xây dựng mô hình quản trị đại học hiện đại, minh bạch và chuyên nghiệp, với các phòng ban hoạt động theo cơ chế tự chịu trách nhiệm rõ ràng. Điều này giúp trường trở thành một trong những cơ sở giáo dục đại học hàng đầu tại Việt Nam và đạt nhiều thành tích trong các bảng xếp hạng quốc tế.

(Ảnh minh hoạ)

Ngoài ra, tự chủ cũng giúp các trường linh hoạt hơn trong chính sách tuyển dụng và phát triển nhân sự. Nhiều trường đại học đã thành công trong việc thu hút giảng viên, nhà nghiên cứu xuất sắc cả trong và ngoài nước. Đại học Bách khoa Hà Nội, nhờ chính sách tự chủ, đã mời được nhiều chuyên gia hàng đầu từ các đại học danh tiếng trên thế giới về giảng dạy và nghiên cứu. Điều này không chỉ nâng cao chất lượng giảng dạy mà còn tạo cơ hội để sinh viên học hỏi từ những người có kinh nghiệm thực tiễn phong phú.

Hiệu quả trong lĩnh vực tài chính

Một trong những thay đổi lớn mà tự chủ mang lại là khả năng tăng nguồn thu và sử dụng tài chính hiệu quả. Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách nhà nước, các trường có thể tự chủ động huy động và quản lý nguồn lực tài chính của mình. Đại học FPT là minh chứng rõ ràng cho sự thành công trong việc tận dụng quyền tự chủ tài chính. Trường đã huy động vốn đầu tư từ các tập đoàn lớn, đồng thời đa dạng hóa nguồn thu từ học phí, các dự án nghiên cứu và hợp tác doanh nghiệp. Nguồn tài chính này được tái đầu tư để xây dựng cơ sở vật chất hiện đại, phát triển hệ thống thư viện thông minh và các phòng thí nghiệm tiên tiến, phục vụ tối đa nhu cầu học tập và nghiên cứu của sinh viên.

Không chỉ vậy, nhiều trường còn dùng nguồn lực tài chính để mở rộng các quỹ học bổng, tạo điều kiện cho sinh viên có hoàn cảnh khó khăn được tiếp cận với giáo dục chất lượng cao. Chẳng hạn, Đại học Ngoại thương đã triển khai nhiều chương trình học bổng toàn phần và bán phần cho sinh viên xuất sắc, giúp các em yên tâm học tập và phát triển bản thân.

Góp phần nâng cao vị thế và uy tín của các trường đại học

Quá trình tự chủ đã giúp các trường đại học Việt Nam khẳng định được vị thế của mình trên bản đồ giáo dục quốc tế. Thông qua việc nâng cao chất lượng giảng dạy, nghiên cứu và quản lý, nhiều trường đã vươn lên xếp hạng cao trong các bảng xếp hạng đại học uy tín. Theo bảng xếp hạng QS World University Rankings 2024, Đại học Quốc gia TP.HCM và Đại học Quốc gia Hà Nội đều nằm trong top 1000 đại học hàng đầu thế giới. Điều này không chỉ nâng cao uy tín của các trường mà còn giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn đối với sinh viên quốc tế.

Nhiều trường đại học dựa vào tự chủ đã có thể đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực ngày càng tốt hơn nhờ nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động KH-CN, đạt được một số kết quả tầm cỡ quốc tế: tăng số lượng đề tài, dự án KHCN nhờ đấu thầu và hợp tác với các địa phương, doanh nghiệp; nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học tiếp cận trình độ quốc tế; nghiên cứu KHCN có những đóng góp quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội đất nước; gắn kết NCKH và đào tạo để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động NCKH góp phần quan trọng trong việc đào tạo chất lượng cao.

Ngoài ra, tự chủ còn mở ra cơ hội hợp tác quốc tế rộng lớn. Các trường đại học có thể tự quyết định các chương trình liên kết đào tạo, trao đổi sinh viên và hợp tác nghiên cứu với các đối tác nước ngoài. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho sinh viên và giảng viên mà còn góp phần xây dựng hình ảnh một nền giáo dục đại học Việt Nam năng động, sáng tạo và hội nhập.

(Ảnh minh hoạ)

Đoàn Ngọc Xuân – Hiệu trưởng Trường Đại học Thủ Dầu Một nhận định, tự chủ là xu thế tất yếu để thúc đẩy phát triển giáo đục đại học, là hướng đi phù hợp để mở ra cơ hội phát triển về chiều sâu của giáo dục và đào tạo bậc đại học. Qua thực tiễn tự chủ đại học ở trường Đại học Thủ Dầu Một cho thấy, để đẩy mạnh hoạt động tự chủ đại học, vấn đề nâng cao năng lực quản trị nhà trường là một trong những khâu đột phá quan trọng cần quan tâm để đảm bảo tự chủ đại học mang lại hiệu quả thiết thực. Đặc biệt là công việc rà soát, hoàn thiện chiến lược phát triển và hệ thống quản trị chiến lược, hệ thống văn bản, quy chế và quy định nội bộ, phân định vai trò, vị trí, quyền hạn, trách nhiệm của Hội đồng trường; quy hoạch đào tạo, kiện toàn các vị trí lãnh đạo chủ chốt theo quy định của Đảng và Nhà nước, sắp xếp tổ chức bộ máy hiệu lực, hiệu quả; phân quyền trách nhiệm đối với các đơn vị thuộc, trực thuộc gắn với xây dựng hệ thống quản trị minh bạch,.. 

Tự chủ giáo dục đại học đã và đang mang lại những hiệu quả tích cực, giúp các trường nâng cao chất lượng đào tạo, quản lý và tài chính, đồng thời khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Đây không chỉ là hướng đi tất yếu mà còn là nền tảng vững chắc để giáo dục đại học Việt Nam phát triển bền vững trong tương lai.

Hiền Kim