Trong những năm gần đây, vấn đề giáo dục hòa nhập đã nhận được sự quan tâm ngày càng lớn từ các quốc gia trên thế giới. Giáo dục hòa nhập không chỉ là một yêu cầu pháp lý mà còn là yếu tố quyết định sự phát triển của hệ thống giáo dục bền vững. Dù đã có nhiều cải cách và nỗ lực từ các cơ sở giáo dục, sự bất bình đẳng trong giáo dục vẫn tồn tại, đặc biệt là đối với các nhóm sinh viên thiểu số và khuyết tật. Những sinh viên này vẫn phải đối mặt với việc thiếu quyền tiếp cận đầy đủ, cảm giác không thuộc về cộng đồng, và tỷ lệ bỏ học cao. Giáo dục hòa nhập được định nghĩa là một phương pháp thiết kế học tập bao quát, tạo ra môi trường học tập hỗ trợ sự đa dạng về nhu cầu và khả năng của sinh viên. Điều này đòi hỏi sự thay đổi không chỉ ở phương pháp giảng dạy mà còn ở cách thức tổ chức và triển khai chương trình học.
Tại Na Uy, giáo dục hòa nhập bao gồm hai yếu tố chính: Các hỗ trợ cá nhân (Individual Accommodations - IA) và Thiết kế học tập toàn diện (UDL). Thiết kế học tập toàn diện (UDL) yêu cầu sự tham gia của tất cả các giảng viên trong việc xây dựng một môi trường học tập đa dạng, đáp ứng nhu cầu học tập của tất cả sinh viên ngay từ đầu. Tuy nhiên, việc áp dụng UDL vào thực tế giảng dạy tại các cơ sở giáo dục đại học vẫn gặp nhiều thách thức. Các giảng viên thường xuyên báo cáo về việc thiếu đào tạo chuyên sâu,c không đủ chuẩn bị và thiếu sự hỗ trợ liên tục khi triển khai các phương pháp học tập hòa nhập. Đây chính là lý do tại sao đào tạo phát triển nghề nghiệp (PD) đóng vai trò quan trọng trong việc giúp giảng viên nâng cao năng lực và áp dụng thành công UDL trong giảng dạy. Để hiểu rõ hơn về tác động của đào tạo PD đối với việc áp dụng UDL, một nghiên cứu gần đây được thực hiện tại một trường đại học lớn ở Na Uy, nhằm đánh giá sự tác động của ba yếu tố chính: thiết kế đào tạo PD, đặc điểm người tham gia và văn hóa tổ chức. Nghiên cứu này phát hiện rằng việc đào tạo PD kéo dài và có sự tiếp tục thảo luận sau khóa học là yếu tố then chốt giúp giảng viên áp dụng UDL một cách hiệu quả trong giảng dạy. Cụ thể, các khóa đào tạo có thời gian dài hơn không nhất thiết giúp giảng viên cảm thấy học hỏi nhiều hơn về UDL, nhưng lại giúp họ dễ dàng tích hợp những kiến thức mới vào thực tế giảng dạy, nhờ vào việc thực hành và áp dụng kiến thức dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia trong suốt một khoảng thời gian dài. Điều này cho thấy rằng thời gian đào tạo có thể không quan trọng bằng việc giảng viên có cơ hội áp dụng và trao đổi về các phương pháp học tập trong môi trường học thuật.
Một kết quả đáng chú ý trong nghiên cứu là yếu tố kinh nghiệm trước đây của giảng viên với sinh viên có nhu cầu hỗ trợ. Dù nhiều nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng kinh nghiệm này có thể ảnh hưởng đến sự tiếp thu và áp dụng UDL, nhưng nghiên cứu này lại không tìm thấy mối liên hệ rõ rệt giữa kinh nghiệm trước đây với hiệu quả học tập và việc áp dụng UDL. Điều này có thể giải thích rằng trong các khóa đào tạo, giảng viên không chỉ học qua lý thuyết mà còn được tham gia vào các hoạt động mô phỏng và thực hành, giúp họ xây dựng những trải nghiệm mới và cải thiện khả năng hiểu biết về UDL. Thêm vào đó, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự tham gia tự nguyện hoặc bắt buộc vào các khóa đào tạo PD không có ảnh hưởng đáng kể đến việc áp dụng UDL lâu dài. Điều này phản ánh một thực tế là nhiều giảng viên coi đào tạo PD như một nhiệm vụ phải hoàn thành, thay vì xem đó là một quá trình phát triển liên tục. Điều này chỉ ra rằng các cơ sở giáo dục cần phải xây dựng các chương trình đào tạo không chỉ là một cơ hội học hỏi mà còn là một cam kết phát triển nghề nghiệp lâu dài. Về yếu tố văn hóa tổ chức, nghiên cứu cho thấy rằng các cuộc thảo luận giữa các giảng viên về UDL có ảnh hưởng tích cực đến việc áp dụng UDL trong giảng dạy. Việc tạo ra các nền tảng để giảng viên có thể tiếp tục trao đổi về UDL sau các khóa đào tạo giúp giảm bớt cảm giác cô đơn và tăng cường sự hỗ trợ giữa các đồng nghiệp. Điều này cũng đồng nghĩa với việc các cơ sở giáo dục nên tạo ra các cộng đồng học tập bền vững, nơi giảng viên có thể chia sẻ kinh nghiệm và tiếp tục phát triển kỹ năng trong môi trường hỗ trợ lẫn nhau.
Ở Việt Nam, mặc dù giáo dục hòa nhập đã được chú trọng và có những bước tiến nhất định, nhưng việc áp dụng thiết kế học tập toàn diện (UDL) trong giáo dục đại học vẫn còn nhiều hạn chế. Các cơ sở giáo dục đại học cần nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của UDL và tạo ra những chương trình đào tạo phát triển nghề nghiệp cho giảng viên không chỉ dừng lại ở việc cung cấp kiến thức lý thuyết mà cần chú trọng vào việc thực hành, áp dụng kiến thức vào giảng dạy thực tế. Đặc biệt, việc xây dựng các khóa đào tạo PD dài hạn, kết hợp với các hoạt động hỗ trợ liên tục và các nền tảng thảo luận về UDL sẽ giúp giảng viên có cơ hội học hỏi, chia sẻ và cải thiện kỹ năng của mình. Ngoài ra, việc khuyến khích giảng viên tham gia các hoạt động đào tạo một cách tự nguyện, thay vì chỉ coi đó là nhiệm vụ bắt buộc, cũng là một yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả của quá trình đào tạo.
Để việc áp dụng UDL vào giảng dạy trở thành một phần không thể thiếu trong thực tế giảng dạy hàng ngày của giảng viên, các cơ sở giáo dục đại học cần có chiến lược đào tạo phát triển nghề nghiệp dài hạn, tạo điều kiện cho giảng viên tiếp tục trao đổi và học hỏi sau các khóa đào tạo. Điều này sẽ giúp giảng viên không chỉ cải thiện kỹ năng giảng dạy mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của giáo dục hòa nhập trong môi trường học tập đại học.
Vân An lược dịch
Nguồn:
Hakel, K., & Magin, M. (2024). The impact of professional development training on faculty’s integration of universal design for learning in daily teaching practices. International Journal of Inclusive Education, 1–16. https://doi.org/10.1080/13603116.2024.2430527