Tiếp cận mới để xây dựng và thúc đẩy quyền chủ động của giảng viên trong giáo dục đại học

Trong môi trường giáo dục đại học, việc đổi mới phương pháp giảng dạy luôn là một thách thức lớn. Từ việc áp dụng công nghệ mới đến sự thay đổi trong yêu cầu của người học, giảng viên cần có khả năng linh hoạt và sáng tạo để đáp ứng những thay đổi này. Tuy nhiên, trong thực tế, các giảng viên thường gặp phải nhiều rào cản, từ việc bị quá tải với công việc nghiên cứu cho đến việc thiếu thời gian và nguồn lực để đổi mới giảng dạy. Chính vì vậy, việc phát triển và thúc đẩy quyền chủ động của giảng viên trong các sáng kiến đổi mới giáo dục trở thành một yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học tại các trường đại học.

Một nghiên cứu gần đây của nhóm các nhà khoa học từ Đại học Leiden và Đại học Vrije tại Hà Lan đã đưa ra một phương pháp mới để đo lường và thúc đẩy quyền chủ động của giảng viên thông qua việc sử dụng công cụ Phân tích Dự án cá nhân (PPA). Phương pháp này được thiết kế để đánh giá các yếu tố quan trọng như tính khả thi, ý nghĩa và sự kết nối của các dự án đổi mới giáo dục mà giảng viên tham gia. PPA không chỉ giúp giảng viên nhìn nhận rõ hơn về mục tiêu cá nhân của mình mà còn cho phép họ đánh giá mức độ tương tác giữa các dự án này và các yếu tố tác động từ môi trường làm việc xung quanh.

PPA giúp giảng viên phản ánh và đánh giá các dự án của họ theo ba yếu tố chính: ý nghĩa (Meaningfulness), khả năng quản lý (Manageability) và sự kết nối (Connectedness). Đầu tiên, việc đánh giá ý nghĩa của các dự án giúp giảng viên hiểu được mức độ liên kết giữa mục tiêu cá nhân và mục tiêu của các sáng kiến đổi mới. Thứ hai, khả năng quản lý giúp giảng viên nhận diện các yếu tố có thể hỗ trợ hoặc cản trở việc triển khai dự án, chẳng hạn như thời gian, nguồn lực và sự hỗ trợ từ đồng nghiệp. Cuối cùng, sự kết nối đánh giá mức độ hòa nhập của dự án vào môi trường làm việc hiện tại, từ đó giúp giảng viên xác định liệu họ có thể nhận được sự hỗ trợ và hợp tác cần thiết từ các bên liên quan hay không.

Các nhà nghiên cứu đã áp dụng PPA vào ba trường hợp điển hình của giảng viên đại học, những người đang thực hiện các dự án đổi mới giáo dục. Kết quả cho thấy, phương pháp này không chỉ giúp giảng viên xác định rõ mục tiêu và chiến lược thực hiện các dự án mà còn tạo cơ hội để họ nhận diện các rào cản và cơ hội trong quá trình triển khai. Trong các trường hợp điển hình này, giảng viên không chỉ cải thiện được cảm giác chủ động trong công việc mà còn tìm ra cách kết nối các mục tiêu cá nhân với các dự án đổi mới giáo dục, từ đó tạo ra sự phát triển bền vững trong công tác giảng dạy.

Bên cạnh những lợi ích rõ ràng của phương pháp PPA, nghiên cứu này cũng chỉ ra một số thách thức khi áp dụng vào thực tế giảng dạy, đặc biệt là đối với những giảng viên có vai trò quản lý hoặc những người bị hạn chế về thời gian. Những giảng viên này thường cảm thấy khó khăn trong việc cân đối giữa công tác giảng dạy và các nhiệm vụ quản lý khác. Do đó, để phát triển quyền chủ động của giảng viên trong các dự án đổi mới giáo dục, cần có một cơ chế hỗ trợ linh hoạt hơn, giúp họ dễ dàng tìm thấy sự kết nối giữa các mục tiêu cá nhân và yêu cầu công việc.

Ở Việt Nam, bối cảnh giáo dục đại học cũng đang đối mặt với nhiều thách thức tương tự như các quốc gia khác. Các giảng viên Việt Nam không chỉ phải hoàn thành nhiệm vụ giảng dạy mà còn phải tham gia vào các hoạt động nghiên cứu và quản lý. Mặc dù nhiều giảng viên đã có sự quan tâm đến việc đổi mới phương pháp giảng dạy, nhưng họ thường gặp phải khó khăn về thời gian và nguồn lực. Do đó, việc áp dụng một phương pháp như PPA để thúc đẩy quyền chủ động của giảng viên sẽ là một bước tiến quan trọng trong việc tạo ra một môi trường giáo dục linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, để phương pháp này có thể thành công tại Việt Nam, cần phải có sự hỗ trợ từ các cơ sở giáo dục và các cấp quản lý. Các trường đại học cần phải tạo ra các cơ hội cho giảng viên tham gia vào các dự án đổi mới giáo dục, đồng thời giảm bớt các yếu tố cản trở như công việc hành chính và các yêu cầu nghiên cứu quá tải. Một yếu tố quan trọng khác là việc phát triển một nền tảng hợp tác mạnh mẽ giữa các giảng viên, giúp họ chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình triển khai các sáng kiến đổi mới.

Tóm lại, việc thúc đẩy quyền chủ động của giảng viên trong giáo dục đại học không chỉ là một yêu cầu cấp thiết mà còn là một yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục. Phương pháp PPA, nếu được áp dụng đúng đắn và có sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng, có thể trở thành một công cụ hiệu quả để giảng viên phát triển khả năng tự chủ và sáng tạo trong công việc giảng dạy của mình, đồng thời góp phần xây dựng một môi trường giáo dục đổi mới và bền vững.

Vân An lược dịch

Nguồn: 

Hendriksen, N., Westbroek, H., Janssen, F., & van Muijlwijk-Koezen, J. (2024). A novel approach for mapping and fostering teacher agency: a multiple case study in the context of higher education. Professional Development in Education, 1–22. https://doi.org/10.1080/19415257.2024.2426506