Ứng dụng phương pháp đánh giá xác thực trong giáo dục đại học: Đo lường và cải tiến chương trình đào tạo

Trong bối cảnh giáo dục đại học ngày càng chịu áp lực bởi sự phát triển của trí tuệ nhân tạo và những yêu cầu mới từ xã hội, việc kiểm tra và đánh giá sinh viên đã trở thành chủ đề trọng tâm. Các phương pháp kiểm tra truyền thống, thường tập trung vào khả năng ghi nhớ và tái hiện thông tin, không còn đáp ứng đầy đủ yêu cầu của môi trường lao động hiện đại. Thay vào đó, phương pháp đánh giá xác thực (authentic assessment) đang được chú trọng phát triển như một cách giúp sinh viên sẵn sàng đối mặt với thực tiễn công việc.

Phương pháp đánh giá xác thực được định nghĩa từ những năm 1990, nhằm phân biệt với các bài kiểm tra chuẩn hóa. Không giống các bài kiểm tra truyền thống với câu hỏi trắc nghiệm hay bài luận đơn thuần, đánh giá xác thực tập trung vào những nhiệm vụ phức tạp, có tính thực tiễn cao, đòi hỏi sinh viên phải áp dụng kiến thức và kỹ năng trong các bối cảnh cụ thể. Ví dụ, thay vì chỉ viết bài luận, sinh viên có thể thực hiện các bài tập dự án, thuyết trình nhóm, hoặc phân tích tình huống như trong môi trường làm việc thực tế. Các bài kiểm tra dạng này không chỉ giúp sinh viên hiểu sâu hơn kiến thức mà còn phát triển các kỹ năng như tư duy phản biện, làm việc nhóm, và tự học - những yếu tố thiết yếu trong bất kỳ lĩnh vực nghề nghiệp nào.

Nguồn: gettyimages.com

Một nghiên cứu mới đây tại một trường đại học tại Vương quốc Anh đã phát triển một công cụ định lượng nhằm đánh giá tính xác thực của các bài kiểm tra. Công cụ này dựa trên một bảng câu hỏi gồm 18 tiêu chí, được chia thành hai trục chính: sản phẩm và quy trình. Trục sản phẩm đánh giá đầu ra của bài kiểm tra, ví dụ như chất lượng của bài báo cáo hoặc sản phẩm mô phỏng công việc. Trục quy trình tập trung vào cách sinh viên thực hiện bài kiểm tra, bao gồm sự tương đồng với các tình huống thực tế và mức độ tương tác xã hội trong quá trình học tập. Kết quả thu được được trình bày dưới dạng đồ thị hai chiều, giúp giảng viên dễ dàng hình dung mức độ xác thực của từng bài kiểm tra trong chương trình học và xác định các điểm cần cải tiến.

Nghiên cứu đã áp dụng công cụ này trên hai chương trình đại học tại trường và phát hiện ra những điểm mạnh và yếu trong cách thiết kế bài kiểm tra. Ở một chương trình, tính xác thực của bài kiểm tra tăng dần qua từng năm học, phản ánh rõ ràng sự phát triển về kỹ năng và kiến thức của sinh viên. Tuy nhiên, một chương trình khác lại gặp khó khăn trong việc duy trì tính xác thực ở năm cuối do thiếu sự nhất quán trong cách thiết kế bài kiểm tra giữa các giảng viên. Điều này dẫn đến việc cải tiến thông qua những thay đổi nhỏ nhưng hiệu quả, như chuyển bài kiểm tra trắc nghiệm thành phân tích tình huống thực tế, hay bổ sung phần thuyết trình nhóm vào các bài kiểm tra cuối kỳ. Kết quả cải tiến không chỉ nâng cao tính xác thực mà còn tạo thêm động lực học tập và tăng cường kỹ năng thực hành cho sinh viên.

Đối với Việt Nam, kinh nghiệm từ nghiên cứu này mở ra nhiều hướng ứng dụng quan trọng. Giáo dục đại học tại Việt Nam cũng đang đối mặt với những thách thức tương tự, đặc biệt trong việc gắn kết chương trình đào tạo với yêu cầu của thị trường lao động. Các bài đánh giá xác thực có thể được áp dụng để cải thiện tính thực tế và tính hiệu quả trong đánh giá. Ví dụ, thay vì kiểm tra lý thuyết đơn thuần, các trường có thể áp dụng các bài tập dự án nhóm, yêu cầu sinh viên làm việc với doanh nghiệp thực tế hoặc tham gia nghiên cứu các vấn đề trong cộng đồng. Điều này không chỉ giúp sinh viên phát triển kỹ năng thực tiễn mà còn kết nối tốt hơn giữa nhà trường và xã hội.

Tuy nhiên, một thách thức lớn đối với giáo dục đại học tại Việt Nam là thiếu nguồn lực và thời gian để triển khai các hình thức kiểm tra mới. Các giảng viên cần được đào tạo về cách thiết kế bài đánh giá xác thực và nhận được sự hỗ trợ từ phía nhà trường để cân bằng giữa yêu cầu đổi mới và khối lượng công việc. Ngoài ra, việc đánh giá tính xác thực cần được thực hiện ở cấp độ chương trình, đảm bảo tính nhất quán và sự chuẩn bị đầy đủ cho sinh viên trong suốt quá trình học tập.

Tóm lại, việc áp dụng các bài đánh giá xác thực không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu để nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Công cụ định lượng mới từ nghiên cứu quốc tế đã chứng minh tính hiệu quả trong việc cải tiến chương trình đào tạo và mở ra nhiều cơ hội để giáo dục Việt Nam có thể học hỏi và áp dụng. Việc thúc đẩy sự đổi mới trong kiểm tra không chỉ giúp sinh viên sẵn sàng hơn cho tương lai mà còn góp phần khẳng định vai trò của giáo dục đại học trong việc đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội hiện đại.

Vân An lược dịch

Nguồn:

Baines, S., Otermans, P., Tree, D., & Worsfold, N. (2024). Measuring and mapping authentic assessment with a novel quantitative typology. Teaching in Higher Education, 1–20. https://doi.org/10.1080/13562517.2024.2424823