Chuyển đổi số hướng tới phát triển bền vững trong giáo dục đại học

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhiều thách thức toàn cầu, giáo dục đại học đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thế hệ có ý thức về phát triển bền vững và cam kết giải quyết các vấn đề môi trường. Các cơ sở giáo dục đại học không chỉ cung cấp kiến thức mà còn đào tạo các công dân và lãnh đạo tương lai có trách nhiệm, sẵn sàng đối mặt với các vấn đề về môi trường và xã hội. Để đạt được những mục tiêu này, chuyển đổi số đang trở thành một công cụ hỗ trợ thiết yếu, giúp sinh viên nâng cao nhận thức và trang bị kĩ năng giải quyết vấn đề hiệu quả. Trong bối cảnh đó, bài viết này tập trung vào ba lĩnh vực chính mà chuyển đổi số có thể tác động sâu rộng đến phát triển bền vững tại các cơ sở giáo dục đại học, gồm Phát triển năng lực bền vững; Xây dựng khuôn viên thông minh và bền vững; Lí thuyết hóa bền vững trong giáo dục đại học.

Đầu tiên, phát triển năng lực bền vững thông qua chuyển đổi số được xem là một trong những tác động quan trọng nhất của chuyển đổi số tại các cơ sở giáo dục đại học. Nhờ các công nghệ số, các cơ sở giáo dục đại học có thể trang bị cho sinh viên và giảng viên những kĩ năng và kiến thức cần thiết để đối phó với các vấn đề bền vững. Các công cụ như thực tế ảo (VR) và game hóa (gamification) được sử dụng rộng rãi để tạo ra các trải nghiệm học tập tương tác, từ đó giúp sinh viên nắm bắt kiến thức một cách trực quan và sinh động hơn. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, các công cụ này không chỉ tạo điều kiện cho sinh viên tiếp thu lí thuyết mà còn giúp họ áp dụng vào thực tiễn qua các tình huống mô phỏng, từ đó rèn luyện kĩ năng giải quyết vấn đề và nâng cao ý thức về trách nhiệm với môi trường. Ngoài ra, nhiều cơ sở giáo dục đại học đã xây dựng chiến lược tích hợp công nghệ số vào mọi khía cạnh của chương trình giảng dạy, nhằm khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động thúc đẩy phát triển bền vững. Các phương pháp giảng dạy này hỗ trợ sinh viên không chỉ hiểu về lí thuyết bền vững mà còn có thể áp dụng chúng vào cuộc sống hàng ngày và trong công việc tương lai.

Thứ hai, xây dựng khuôn viên thông minh và bền vững là một nỗ lực đáng kể mà nhiều cơ sở giáo dục đại học đang triển khai nhằm hỗ trợ SDGs. Sử dụng công nghệ cảm biến và hệ thống tự động hóa, các khuôn viên đại học thông minh được thiết kế để quản lí tài nguyên một cách hiệu quả, từ điện, nước, đến khí đốt, giúp giảm thiểu lãng phí và giảm phát thải khí nhà kính. Một số trường đại học đã lắp đặt các hệ thống năng lượng mặt trời, hệ thống thu gom nước và tái sử dụng, từ đó không chỉ tiết kiệm chi phí vận hành mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Việc xây dựng khuôn viên thông minh không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng sinh viên và nhân viên về trách nhiệm bảo vệ môi trường. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, khuôn viên thông minh và bền vững không chỉ làm giảm lượng khí thải và chi phí vận hành mà còn nâng cao mức độ hài lòng và sự gắn kết của sinh viên và nhân viên với mục tiêu bền vững của trường. Những sáng kiến này đóng vai trò như các mô hình thực tiễn, từ đó khuyến khích sinh viên và giảng viên áp dụng các hành vi bền vững trong cuộc sống hằng ngày.

Cuối cùng, lí thuyết hóa về bền vững trong giáo dục đại học thông qua chuyển đổi số là một lĩnh vực nghiên cứu quan trọng khác. Các tài liệu khoa học hiện nay cho thấy rằng, các lí thuyết mới về mối quan hệ giữa chuyển đổi số và phát triển bền vững đang ngày càng phát triển. Những nghiên cứu này tập trung vào việc tìm hiểu các xu hướng và phương pháp tiếp cận trong việc áp dụng chuyển đổi số để đạt được SDGs, qua đó giúp xây dựng các khung lí thuyết và chiến lược bền vững trong giáo dục đại học. Không chỉ đơn thuần về mặt công nghệ, các lí thuyết này còn xem xét các yếu tố như văn hóa, tổ chức, và sự tham gia của cộng đồng trường học. Nhờ vào việc lí thuyết hóa, các cơ sở giáo dục đại học có thể định hình và xây dựng những chiến lược phát triển bền vững có hệ thống và lâu dài, giúp tạo nên một nền tảng giảng dạy vững chắc và phù hợp với bối cảnh môi trường và xã hội. Việc xây dựng các lí thuyết bền vững này còn giúp đưa ra những tiêu chuẩn đánh giá cụ thể về tác động của chuyển đổi số đến phát triển bền vững, đồng thời tạo ra các phương pháp giảng dạy và quản lí có thể thích nghi tốt với những thay đổi trong xã hội.

Việc tích hợp chuyển đổi số vào giáo dục đại học đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các mục tiêu bền vững. Từ việc phát triển năng lực cho sinh viên và giảng viên, xây dựng các khuôn viên thông minh, đến việc lí thuyết hóa mối quan hệ giữa chuyển đổi số và bền vững, các cơ sở giáo dục đại học đang dần chuyển mình để phù hợp với yêu cầu của thời đại và hỗ trợ mạnh mẽ cho các mục tiêu SDGs. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức tồn tại, đòi hỏi các cơ sở giáo dục đại học phải tìm ra phương thức tối ưu để tích hợp chuyển đổi số vào giảng dạy và quản lí. Một số thách thức lớn bao gồm việc phát triển các mô hình quản lí bền vững, đảm bảo tính cá nhân hóa của công nghệ trong giáo dục, và đáp ứng nhu cầu phát triển lâu dài của cộng đồng trường học.

Những phát hiện này cung cấp nền tảng quan trọng cho các hướng nghiên cứu tương lai, khuyến khích các nhà khoa học và nhà quản lí giáo dục xem xét sâu hơn về tiềm năng của chuyển đổi số trong phát triển bền vững. Điều này không chỉ mở ra những cơ hội cho cơ sở giáo dục đại học trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, mà còn giúp tạo ra một cộng đồng trường học có ý thức và hành động hướng tới bảo vệ môi trường và xã hội, sẵn sàng ứng phó với những thách thức bền vững trong tương lai.

Huyền Đức lược dịch

Nguồn: Trevisan, L. V., Eustachio, J. H. P. P., Dias, B. G., Filho, W. L., & Pedrozo, E. Á. (2024). Digital transformation towards sustainability in higher education: state-of-the-art and future research insights. Environment, Development and Sustainability, 26(2), 2789-2810.