Nhiều chuyển biến tích cực trong công tác xóa mù chữ ở Nghệ An

Hiện nay, cả nước vẫn đang còn hơn 189.000 người từ 15 - 35 tuổi chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 1 (hoàn thành chương trình lớp 3) và hơn 322.000 người chưa đạt chuẩn biết chữ mức độ 2 (hoàn thành chương trình tiểu học). Trong khi đó, với độ tuổi từ 15 - 60, tỷ lệ này với chuẩn mức độ 1 là hơn 734.000 người và hơn 1,7 triệu người mức độ 2. Cả nước vẫn còn 266 xã (chiếm tỷ lệ 2,5%), và 42 huyện (chiếm tỷ lệ 6%) chỉ mới đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 1; chỉ mới có 48/63 tỉnh đủ tiêu chuẩn, điều kiện đạt xóa mù chữ mức độ 2 và đến nay đã có 21 tỉnh được Bộ Giáo dục và Đào (GD&ĐT) tạo kiểm tra, công nhận.

Theo ông Nguyễn Xuân Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục thường xuyên, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, có nhiều nguyên nhân dẫn đến công tác xóa mù chữ còn nhiều khó khăn, trong đó chủ yếu là nhận thức của người dân về công tác xóa mù chữ còn chưa cao, chưa thấy rõ được ý nghĩa, vai trò và lợi ích của việc biết chữ đối với cuộc sống của mỗi cá nhân và sự phát triển chung của cộng đồng. Đây còn là nguyên nhân dẫn đến hiệu quả xóa mù chữ không cao, kết quả xóa mù chữ không bền vững, hiện tượng tái mù chữ gia tăng đáng kể.

Nghệ An là tỉnh có diện tích lớn nhất cả nước với dân số hơn 3,4 triệu người, trong đó dân số vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, chiếm 36,3% dân số toàn tỉnh. Với xuất phát điểm không thuận lợi, tình trạng mù chữ, tái mù chữ vẫn xảy ra trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Đặc biệt, số người mù chữ nằm rải rác ở các bản vùng sâu, vùng xa nên rất khó trong việc tổ chức mở lớp. Chưa kể, việc huy động học viên ra lớp, duy trì sĩ số học viên đi học chuyên cần cũng hết sức nan giải do đa số học viên đều là nữ, trong độ tuổi lao động chính của gia đình. Vào mùa nương rẫy, nhiều người thường đi làm xa nhà, xa bản. Một số người do lớn tuổi nên tâm lý của một số học viên còn e dè, xấu hổ khi đi học.

Điều đặc biệt ở Nghệ An là công tác xóa mù chữ còn nhận được sự phối hợp của nhiều đơn vị như bộ đội biên phòng, công an, các hội phụ nữ, nông dân. Thượng tá Nguyễn Như Hồng - Phó Chính uỷ Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 4 cho biết: Đơn vị chúng tôi đóng quân trên địa bàn 8 xã thuộc 2 huyện Kỳ Sơn và Quế Phong. Qua thực tế công tác tại địa phương chúng tôi thấy tỷ lệ nhân dân chưa được đi học, hay đi học nhưng sau thời gian dài không tiếp cận đến con chữ lại trở thành mù chữ còn nhiều. Đây cũng là nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc một bộ phận người dân nhận thức không đúng đắn các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, dễ bị kẻ xấu lợi dụng, xúi giục, lôi kéo làm những việc xấu. Không biết chữ còn khiến người dân không tiếp thu được các kiến thức khoa học kỹ thuật mới dẫn đến năng suất lao động, năng suất trồng trọt, chăn nuôi không cao.

Hàng năm đoàn đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương, Phòng GD&ĐT các huyện, các trường tiểu học mở lớp học xóa mù chữ, chống tái mù. Trong quá trình thực hiện chương trình đoàn đã làm tốt công tác tuyên truyền vận động người dân tham gia học tập, lồng ghép linh hoạt giữa việc dạy chữ với công tác phổ biến kiến thức đã làm chuyển biến cơ bản về nhận thức và kỹ năng canh tác, chăn nuôi. Các lớp học mở ra đã tạo cơ hội học tập thứ hai cho những người lớn tuổi, thanh thiếu niên chưa từng được đi học hoặc phải bỏ học giữa chừng ở bậc tiểu học.

Nghệ An huy động sự vào cuộc của nhiều ban, ngành cùng tham gia vào công tác tuyên truyền, vận động người dân đi xóa mù chữ. Ảnh: Đình Tuyên

Thực tế hiện nay, công tác xóa mù chữ chưa hiệu quả, còn bởi một nguyên nhân là ngân sách nhà nước đầu tư cho công tác xóa mù chữ còn thấp, chế độ chính sách cho người dạy và người tham gia công tác xóa mù chữ còn nhiều bất cập. Hiện nay, kinh phí dành cho công tác xóa mù chữ chủ yếu thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và chủ yếu là kinh phí cho người học xóa mù chữ. Trong khi, kinh phí cho người dạy và người tham gia công tác xóa mù chữ, phải sử dụng từ nguồn kinh phí ngân sách của tỉnh. Do vậy, các địa phương có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn sẽ khó bố trí đủ kinh phí để triển khai công tác xóa mù chữ.

Để tạo thuận lợi cho công tác xóa mù chữ, ngày 7/7/2023, Hội đồng Nhân dân tỉnh Nghệ An đã ban hành Nghị quyết 10 về việc Quy định một số nội dung và mức chi thực hiện công tác xóa mù chữ và phổ cập giáo dục theo đề án “Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021-2030” (Chương trình MTQG 1719). Theo đó, tỉnh Nghệ An sẽ hỗ trợ người dân tham gia học xóa mù chữ, với mức chi tối đa 1,8 triệu đồng/người/chương trình.

Ngoài ra, còn có chính sách hỗ trợ khác, như hỗ trợ thắp sáng ban đêm, mức chi tối đa 200 nghìn đồng/lớp/học kỳ; mua sổ sách theo dõi quá trình học tập và hỗ trợ giáo viên mua văn phòng phẩm tối đa 480 nghìn đồng/lớp/học kỳ; tuyên truyền, huy động người mù chữ, tái mù chữ đến lớp xóa mù chữ tối đa 100 nghìn đồng/học viên/chương trình học.

Đồng thời, Hội đồng Nhân dân tỉnh cũng quy định mức hỗ trợ cho người làm công tác xóa mù chữ, với thời gian hưởng 12 tháng/năm. Cụ thể: Sở GD&ĐT (5 người), Phòng GD&ĐT (2 người) được hỗ trợ tối đa 360 nghìn đồng/người/tháng; các xã khu vực III, các cơ sở giáo dục nằm trên địa bàn khu vực III được hỗ trợ tối đa 450 nghìn đồng/người/tháng; các xã, các cơ sở giáo dục nằm trên địa bàn còn lại 270 nghìn đồng/người/tháng. Nguồn kinh phí để thực hiện công tác xóa mù chữ từ ngân sách nhà nước đảm bảo theo phân cấp của Luật ngân sách nhà nước; nguồn kinh phí trung ương bổ sung thực hiện Chương trình MTQG 1719; huy động từ nguồn tài trợ, đóng góp của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân và các nguồn tài trợ hợp pháp khác.

Đại diện lãnh đạo phòng chính trị tư tưởng, giáo dục thường xuyên, Sở GD&ĐT Nghệ An cho biết: Trước khi Hội đồng Nhân dân tỉnh ban hành chính sách, hàng năm Sở cũng đã ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nhiệm vụ xóa mù chữ cho các phòng giáo dục và đào tạo và đến tận các cơ sở giáo dục. Việc tổ chức và duy trì lớp học là nhiệm vụ chính được giao cho các trường tiểu học đóng trên địa bàn. Bên cạnh đó, với phương châm “cầm tay chỉ việc”, chúng tôi chỉ đạo các giáo viên khi dạy xóa mù chữ việc minh họa bài học phải bám sát thực tế cuộc sống sinh hoạt lao động của người học, giúp người học dễ hiểu, nhớ lâu và dễ vận dụng, áp dụng với cuộc sống hàng ngày...

Mù chữ đã và đang gây ra nhiều hệ lụy, tác động xấu đến mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội. Mù chữ chính là nguyên nhân quan trọng dẫn đến việc một bộ phận người dân nhận thức không đúng đắn các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, dễ bị kẻ xấu lợi dụng, lôi kéo làm những việc xấu. Bên cạnh đó, không biết chữ còn khiến người dân không tiếp thu được các kiến thức khoa học kỹ thuật mới dẫn đến năng suất lao động, năng suất trồng trọt, chăn nuôi không cao… dẫn đến đói nghèo luôn tiềm ẩn. Vì vậy, với những Đề án, Chương trình mục tiêu của quốc gia, Chính phủ, mong rằng, công tác xóa mù chữ ở những vùng sâu, vùng xa sẽ đạt được những hiệu quả thiết thực, mang ánh sáng tri thức đến với mọi miền tổ quốc, phát triển, kinh tế xã hội nơi đây.

Minh Phong