11 tạp chí khoa học Việt Nam gia nhập vào Hệ thống trích dẫn Đông Nam Á (ACI) năm 2024

Hệ thống cơ sở trích dẫn ACI là hệ thống trích dẫn uy tín trong khu vực Đông Nam Á, được thành lập vào năm 2011, chính thức hoạt động từ năm 2012 với các mục đích sau: (1) Tập hợp công bố khoa học từ các quốc gia thành viên; (2) Chia sẻ kết quả nghiên cứu của ASEAN ra cộng đồng khoa học thế giới; (3) Đánh giá chất lượng các tạp chí khoa học trong khu vực; (4) Hỗ trợ đánh giá chất lượng nghiên cứu khoa học trong khu vực; và (5) Là cầu nối để đưa công trình khoa học của các quốc gia thành viên ASEAN vào hệ thống cơ sở dữ liệu trích dẫn khoa học quốc tế uy tín như Scopus. 

Từ tháng 12/2022 đến tháng 7/2023, Hệ thống trích dẫn khoa học các quốc gia Đông Nam Á (ACI) đã thực hiện tái đánh giá các tạp chí đã được chấp thuận chỉ mục trong hệ thống ACI. Sau đợt tái đánh giá này, đã có 405 trong tổng số 661 tạp chí thuộc Hệ thống ACI đáp ứng các tiêu chí của Hệ thống và do đó, tiếp tục được chỉ mục trong ACI; 256 tạp chí còn lại đã bị loại khỏi ACI. Sau đợt rà soát, Việt Nam còn 19 tạp chí trong tổng số 26 tạp chí đã từng được ACI chỉ mục trước 2023.

Kể từ năm 2024, ACI đã áp dụng bộ tiêu chí xét duyệt mới, bao gồm hai nhóm tiêu chí sơ duyệt và nhóm tiêu chí xét duyệt. Trong trường hợp không đạt điều kiện, tạp chí khoa học cần chờ 1 năm trước khi nộp lại hồ sơ gia nhập (ACI, 2023). Cụ thể các nhóm tiêu chí ACI như sau: 

(1) Nhóm tiêu chí sơ duyệt: bao gồm 5 tiêu chí không được tính điểm (Tính kịp thời của việc xuất bản; Đã có chỉ số ISSN; Website tạp chí bằng tiếng Anh chứa tất cả thông tin cần thiết, được cập nhật và duy trì tốt; Có định dạng bài viết tốt/phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế và có trích dẫn tài liệu bằng chữ La Mã (Roman Scripts); Có ít nhất 3 năm xuất bản hoặc xuất bản liên tục 6 số). Các tạp chí khoa học phải đáp ứng 100% các tiêu chí trong nhóm tiêu chí này để được ACI tiếp tục đánh giá.

(2) Nhóm tiêu chí xét duyệt (tính điểm): bao gồm 9 tiêu chí được tính điểm với tổng điểm là 15/15 (Tuyên bố về đạo đức xuất bản; Có thông báo về phí xuất bản hoặc phí xử lý bài viết (APC) trên website; Sự đa dạng về chuyên môn trong thành viên Hội đồng biên tập; Sự đa dạng về tác giả; Tính nhất quán của chuẩn trích dẫn; Hệ thống xuất bản trực tuyến; Thông tin về lịch sử xuất bản bài báo; Mức độ được trích dẫn trong ACI; Chất lượng các bài báo).

Tạp chí được gia nhập ACI nếu đạt các tiêu chí sơ duyệt và tổng điểm các tiêu chí tính điểm từ 12 điểm trở lên trên tổng 15 điểm (Độc giả có thể tham khảo bài viết chi tiết về các tiêu chí xét duyệt từ năm 2024 của Hệ thống ACI đã được đăng tải trên trang tin của Tạp chí Giáo dục tại đây).

Qua việc xem xét bộ tiêu chí xét duyệt của ACI từ năm 2024, có thể thấy một số đặc điểm đáng lưu ý:

- ACI đang ngày càng đề cao đến vấn đề liêm chính học thuật, chất lượng bài viết, uy tín và tầm ảnh hưởng của tạp chí trong cộng đồng học thuật, điều này được thể hiện thông qua các tiêu chí về chất lượng bài viết và chính sách công bố của tạp chí trên website.

- ACI đang yêu cầu sự minh bạch về việc công bố thông tin, chính sách và quy định của tạp chí.

- ACI tiếp tục đề cao việc thống nhất định dạng trình bày trích dẫn trong bài và tài liệu tham khảo. Hiện nay, ACI yêu cầu các tạp chí khoa học uy tín đều có hướng dẫn chi tiết về hình thức trình bày, được đăng tải đầy đủ trên website.

- Trong bộ tiêu chí xét duyệt ACI mới, tiêu chí số 9 về chất lượng bài viết được tham khảo từ Bộ tiêu chí đánh giá của Scopus, cụ thể các chuyên gia độc lập sẽ đánh giá 5 bài viết tốt nhất theo các tiêu chí: chất lượng tóm tắt; sự phù hợp với phạm vi của tạp chí; chất lượng ngôn ngữ (dễ đọc, dễ hiểu); và đóng góp của nghiên cứu.

Hình 1. Danh sách 11 tạp chí khoa học Việt Nam gia nhập vào
Hệ thống trích dẫn Đông Nam Á (ACI) năm 2024

Theo danh sách năm 2024 của ACI công bố ngày 15/7 vừa qua, có 41 tạp chí được gia nhập hệ thống: Indonesia là quốc gia có số lượng nhiều nhất với 24/41 tạp chí, Malaysia có 4/41 tạp chí và Philippines có 2/41 tạp chí. Đáng lưu ý, năm 2024, Việt Nam có 11 tạp chí khoa học được chấp nhận, cụ thể:  Vietnam Journal of Education (Bộ Giáo dục và Đào tạo); Vietnam Journal of Science, Technology and Engineering (Bộ Khoa học và Công nghệ); VMOST Journal of Social Sciences and Humanities (Bộ Khoa học và Công nghệ); Tạp chí Quản lý và Kinh tế quốc tế (Trường Đại học Ngoại thương); Tạp chí Khoa học (Trường Đại học Quy Nhơn); Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển (Trường Đại học Nông lâm TP. Hồ Chí Minh); Tạp chí Khoa học (Trường Đại học Trà Vinh) và 4 Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội thuộc 4 lĩnh vực: Toán - Lý; Nghiên cứu Giáo dục; Khoa học Tự nhiên và Công nghệ; Khoa học Y Dược. Trong đó, Vietnam Journal of Education (VJE, ISSN 2588-1477, https://vje.vn) - phiên bản tiếng Anh của Tạp chí Giáo dục - đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo được chỉ mục trong cơ sở dữ liệu ACI năm nay. Mỗi năm, VJE xuất bản 4 số (tháng 3, tháng 6, tháng 12 và 1 số đặc biệt) với các công bố thuộc lĩnh vực khoa học giáo dục. Trước đó, VJE đã được chấp nhận vào cơ sở dữ liệu Directory of Open Access Journals (DOAJ) từ tháng 12/2023. Cơ sở dữ liệu này hiện bao gồm 20,640 tạp chí khoa học, đến từ 134 quốc gia.

Hình 2. Thư của Chủ tịch Hệ thống Trích dẫn Khoa học Đông Nam Á (ACI – ASEAN Citation Index) - Narongrit Sombatsompop về kết quả xét duyệt Vietnam Journal of Education
vào hệ thống chỉ mục ACI năm 2024

Như vậy, tính đến năm 2024, Việt Nam có 30 tạp chí được chỉ mục vào ACI (bao gồm 19 tạp chí đã được chỉ mục từ năm 2023 trở về trước và 11 tạp chí được chỉ mục năm 2024). Các tạp chí khoa học ở Việt Nam có thể căn cứ các tiêu chí đánh giá của ACI để xây dựng các chính sách, quản lý điều hành các hoạt động, thu hút các bài viết chất lượng phù hợp với phạm vi của mình, đảm bảo quy trình bình duyệt và chất lượng hiệu đính,... hướng tới không chỉ đáp ứng các yêu cầu của Hệ thống trích dẫn Đông Nam Á mà còn có cơ hội tham gia các cơ sở dữ liệu uy tín khu vực và quốc tế khác.

Lương Ngọc - Vân An 

Tài liệu tham khảo:

ACI (2023). New Journal Selection Criteria for ACI (2024 onwards). https://asean-cites.org/criteria.html?menu=1&name=Journal%20Selection%20Criteria

ACI (2024). Announcement: ACI Journal Evaluation Result in 2024. https://asean-cites.org/announcement.html?announcement=39&name=Announcement%3A%20ACI%20Journal%20Evaluation%20Result%20in%202024