Sử dụng phương pháp học tập theo hướng phát triển năng lực cho học sinh tiểu học ở Việt Nam

Trạm học tập (Learning station) là một phương pháp giảng dạy trong đó các nhóm nhỏ học sinh di chuyển qua nhiều trung tâm hoặc trạm học tập, cho phép giáo viên phân biệt hướng dẫn bằng cách kết hợp nhu cầu, sở thích và phong cách học tập của học sinh. Phương pháp này hỗ trợ dạy học các khái niệm trừu tượng cũng như gợi nhắc lại để học sinh có thể ghi nhớ và thực sự hiểu được. Các trạm học tập có thể bao gồm một chủ đề/bài học trong một môn học—với mục đích dạy kiến ​​thức mới hoặc một số chủ đề độc lập như ôn tập các chủ đề khác nhau trong Toán, Tiếng Việt hoặc Khoa học. 

Nguồn: Freepik

Nghiên cứu này nhằm xác định ảnh hưởng của phương pháp học tập theo trạm đến sự phát triển năng lực của học sinh tiểu học ở Việt Nam. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát trên 1735 mẫu từ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh tiểu học; trong đó có 415 cán bộ quản lý, 670 giáo viên và 650 học sinh tiểu học của Việt Nam. Nhóm nghiên cứu đã thiết kế giáo án và tiến hành dạy học thử nghiệm ở các trường tiểu học ở cả 3 tỉnh, sau đó ghi chép và phân tích. Qua phỏng vấn trực tiếp và kết quả khảo sát, có thể thấy, một tiết học khơi dậy được sự hứng thú, khơi dậy niềm đam mê, khuyến khích khả năng sáng tạo và phát triển toàn diện của học sinh phải có những yếu tố sau:

- Học sinh có cơ hội tham gia nhiều hoạt động khác nhau trong một tiết học. Với cùng một nội dung bài học, các em có thể tiếp cận kiến ​​thức theo nhiều cách khác nhau thông qua việc thực hiện các nhiệm vụ học tập ở những địa điểm khác nhau.

- Các em có thể làm việc theo nhóm, thoải mái chia sẻ ý tưởng và cùng nhau tạo ra một sản phẩm học tập.

- Học sinh có thể làm việc tự do và khám phá kiến ​​thức, có thể làm việc độc lập, khám phá kiến ​​thức trên cơ sở gợi ý của giáo viên; do đó, họ có rất nhiều cơ hội để thể hiện khả năng của mình.

- Được phép di chuyển xung quanh lớp học. Vì học sinh có xu hướng ngồi học trong thời gian dài nên thỉnh thoảng thay đổi chỗ ngồi và di chuyển xung quanh có thể giúp các em cảm thấy thoải mái, dễ chịu khi tham gia các hoạt động liên tục.

Thực tế, các giáo viên tiểu học đã quan tâm đến việc đổi mới phương pháp giảng dạy và một số giáo viên đã nhận thức đầy đủ về mục tiêu của Trạm học tập và quy trình thực hiện. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa mô hình này vào các trường tiểu học. Nghiên cứu cho thấy mô hình có thể áp dụng cho tất cả các môn học ở cấp tiểu học; tuy nhiên, giáo viên cần được đào tạo bài bản để sử dụng nó một cách hiệu quả. Khi sử dụng mô hình, họ phải chú ý những điều sau:

- Giáo viên nên lựa chọn nội dung bài học với các đơn vị kiến ​​thức độc lập để lập trạm. Họ nên kết hợp mô hình này với các phương pháp giảng dạy khác. Trong một bài học hoặc một chủ đề, giáo viên có thể chọn một đơn vị kiến ​​thức thay vì chọn cả bài hoặc chủ đề để thực hiện mô hình này.

- Đối với lớp học đông học sinh, giáo viên có thể sử dụng phương pháp luân phiên song song để giảm thiểu số lượng trạm mà vẫn đảm bảo số lượng học sinh tại mỗi trạm.

- Tùy theo trình độ của học sinh, giáo viên có thể cân nhắc việc chuẩn bị bài tập để có những hỗ trợ nhất định, đảm bảo không chỉ phân hóa theo năng lực mà còn theo tiến độ học tập của học sinh.

Tuy việc sử dụng mô hình này có thể mang lại kết quả dạy học tích cực nhưng giáo viên tiểu học sẽ gặp một số khó khăn trong việc giới thiệu mô hình đó. Vì vậy, để triển khai rộng rãi phương pháp này, họ cần được đào tạo cả về lý thuyết và kỹ năng. Hơn nữa, mỗi vùng có điều kiện tài chính và cơ sở vật chất khác nhau nên có thể cản trở việc sử dụng mô hình này. Như vậy, việc xây dựng quy trình chi tiết soạn bài và tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ thuật sẽ giúp giáo viên có được kiến ​​thức đầy đủ về mô hình để khắc phục những trở ngại cũng như chủ động, linh hoạt trong việc triển khai mô hình ở cấp tiểu học.

Hồng Anh lược dịch

Nguồn: Pho, D. H., Nguyen, H. T., Nguyen, H. M., Nguyen, T. T. N., & Song, H. (2021). The use of learning station method according to competency development for elementary students in Vietnam. Cogent Education, 8(1), 1870799. https://doi.org/10.1080/2331186X.2020.1870799