Đánh giá phạm vi các tài liệu về đạo đức nghiên cứu và các trường hợp liêm chính trong nghiên cứu

Hiện nay, các trường hợp vi phạm nghiêm trọng nghiên cứu, các vi phạm liên quan đến các lĩnh vực đạo đức nghiên cứu và tính liêm chính trong nghiên cứu, cùng các hành vi có tính đạo đức đang thường xuyên được công bố. Mục tiêu của đánh giá này là thu thập các trường hợp, phân tích đặc điểm chính của chúng và thảo luận về cách các trường hợp này được đại diện trong văn bản khoa học.

Nghiên cứu bao gồm các trường hợp vi phạm, lỗi đạo đức, đánh giá kém, hoặc thực hành nghiên cứu có hại liên quan đến một khuôn khổ quy định. Nghiên cứu được thực hiện trên cơ sở dữ liệu PubMed, Web of Science, SCOPUS, JSTOR, Ovid và Science Direct vào tháng 3/2018, không có ràng buộc về ngôn ngữ hoặc thời gian. Dữ liệu liên quan đến bài viết và các trường hợp được trích xuất từ mô tả trường hợp.

Cụ thể, kết quả nghiên cứu cho thấy tổng cộng có 14,719 bản ghi được xác định, và 388 mục được bao gồm trong tổng hợp chất lượng. Các bài viết chứa 500 mô tả trường hợp. Sau khi áp dụng các tiêu chí đủ điều kiện, 238 trường hợp được bao gồm trong phân tích. Kết quả của nghiên cứu này cho thấy các thông tin đáng chú ý sau:

- Trong phân tích trường hợp, chế tạo và làm giả thông tin chiếm tỷ lệ vi phạm cao nhất (44.9%). 

- Vi phạm không tuân thủ các luật và quy định liên quan, như thiếu sự đồng thuận thông tin và phê duyệt của REC (Research Ethics Committee, Ủy ban Đạo đức nghiên cứu), chiếm tỷ lệ vi phạm cao thứ hai (15.7%).

- Tiếp theo là vấn đề an toàn của bệnh nhân (11.1%).

- Đạo văn (6.9%).

Khi phân tích theo lĩnh vực, các thông tin thu được như sau: 80.8% trường hợp thuộc lĩnh vực Y khoa và Khoa học Sức khỏe, 11.5% từ Khoa học Tự nhiên, 4.3% từ Khoa học Xã hội, 2.1% từ Kỹ thuật và Công nghệ, và 1.3% từ Nhân văn. 

Về các biện pháp xử lí đối với các hành vi vi phạm, nghiên cứu chỉ ra rằng, rút bài báo là biện pháp xử phạt phổ biến nhất (45.4%), tiếp theo là loại trừ khỏi đề xuất tài trợ (35.5%). 

Kết quả cho thấy có sự quá đại diện của các trường hợp nghiên cứu y học so với các lĩnh vực khoa học khác so với tỷ lệ của nó trong xuất bản khoa học. Các trường hợp chủ yếu liên quan đến chế tạo, làm giả thông tin và vấn đề an toàn của bệnh nhân. Điều này có thể ảnh hưởng đáng kể đến việc đại diện trong học thuật về các hành vi vi phạm. Sự áp đảo của các trường hợp chế tạo và làm giả thông tin có thể làm chệch sự chú ý của cộng đồng học thuật khỏi các vi phạm quan trọng nhưng ít nổi bật, cũng như các hình thức vi phạm mới nổi. 

Bạn đọc muốn tìm hiểu sâu sắc hơn có thể tìm đọc tài liệu tham khảo dưới đây.

Huyền Đức lược dịch

Tài liệu tham khảo

Armond, A. C. V., Gordijn, B., Lewis, J., Hosseini, M., Bodnár, J. K., Holm, S., & Kakuk, P. (2021). A scoping review of the literature featuring research ethics and research integrity cases. BMC Medical Ethics, 22(1), 1-14.