Những biểu hiện về vai trò lãnh đạo của giáo viên trong các chính sách giáo dục: Nghiên cứu trường hợp ở Việt Nam

Nhóm tác giả đã tiến hành thu thập và phân tích 61 tài liệu chính sách quốc gia về tiêu chuẩn giáo viên chuyên nghiệp và đào tạo giáo viên tại chức nhằm xem xét khái niệm “sự lãnh đạo của giáo viên”. Các phát hiện cho thấy những tài liệu chính sách này đã trình bày một cái nhìn bao quát nhưng chưa đầy đủ về khái niệm này. Xét theo tỷ lệ phần trăm, khả năng lãnh đạo của giáo viên chưa phải là biểu hiện nổi bật trong các văn bản chính sách, phản ánh rằng yếu tố vẫn chưa được coi là năng lực cốt lõi trong nghề dạy học ở cấp độ chính sách quốc gia. Ngoài ra, có những khía cạnh quan trọng trong sự lãnh đạo của giáo viên đã bị bỏ qua, trong khi yếu tố thiếu sự khác biệt giữa giáo viên và lãnh đạo hiệu trưởng vẫn thể hiện rõ trong văn bản. Điều này cho thấy, các nhà hoạch định chính sách Việt Nam cần có sự hiểu biết sâu sắc và có hệ thống về phát triển khả năng lãnh đạo của giáo viên (tức là thông qua phản hồi và phản ánh) và ban hành (tức là thông qua hợp tác). Từ sự hiểu biết này, họ nên kết hợp các khía cạnh về năng lực lãnh đạo của giáo viên trong các chính sách giáo dục. Vì các văn bản chính sách trong phân tích này đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập các tiêu chuẩn chuyên môn cho nghề dạy học ở Việt Nam, chúng có ảnh hưởng mạnh mẽ đến việc thiết kế, thực hiện và đánh giá việc phát triển chuyên môn của giáo viên. Việc bỏ qua các khía cạnh lãnh đạo nêu trên trong các văn bản này có thể gây hiểu lầm cho các cơ sở đào tạo giáo viên, các nhà cung cấp dịch vụ dạy nghề và chính giáo viên, từ đó cản trở sự phát triển lành mạnh của đội ngũ giáo viên nói chung và lãnh đạo giáo viên nói riêng.

Cụ thể hơn, các khuyến nghị sau được đưa ra: 1) Sự lãnh đạo của giáo viên cần được coi là thành phần cốt lõi trong việc phát triển giáo viên ở cấp chính sách. Cần có tiêu chuẩn lãnh đạo cho tất cả giáo viên, cả có và không có chức vụ quản lý chính thức; 2) Cần xây dựng một khuôn khổ mang tính hệ thống về lãnh đạo giáo viên để trở thành trọng tâm chính sách cho nghề dạy học ở Việt Nam. Khung này có thể được phát triển dưới dạng một tài liệu riêng dành riêng cho sự lãnh đạo của giáo viên hoặc được tích hợp vào các tài liệu về tiêu chuẩn giáo viên; 3) Dựa trên khuôn khổ được nêu ở cấp độ chính sách, sự lãnh đạo của giáo viên phải trở thành một tiêu chí để thiết kế, phát triển, cập nhật và công nhận các chương trình đào tạo và phát triển chuyên môn giáo viên.

Đặc biệt, đào tạo khả năng lãnh đạo cần được coi là một phần thiết yếu của chương trình đào tạo giáo viên ban đầu để chuẩn bị tốt hơn cho các giáo viên tiền nhiệm với kiến thức và kỹ năng cần thiết để họ có thể thực hiện vai trò lãnh đạo một cách hiệu quả trong tương lai. Làm như vậy sẽ giúp tất cả giáo viên có cơ hội phát triển kỹ năng lãnh đạo của mình, từ đó sẽ góp phần vào sự phát triển của trường học và hệ thống giáo dục.

Vân An lược dịch

Nguồn

Ngo, N. T. H., Nguyen, H. T. M., Ngo, H. T., Nguyen, L. T., Nguyen, D. T., & Phan, V. T. (2022). The Manifestation of Teacher Leadership in Vietnamese National Educational Policy Documents. Vietnam Journal of Education, 6(Special Issue), 79–92. https://doi.org/10.52296/vje.2022.181