Cơ quan truyền thông đang “tiếp tay” cho các thông tin sức khoẻ sai lệch thay vì cải chính

Nghiên cứu này được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học Carnegie Mellon, Đại học Khoa học Công nghệ Hong Kong và Đại học New York và được đăng tải trên Tạp chí Nghiên cứu Marketing (Journal of Marketing Research).

“Tiếp cận với các thông tin về sức khoẻ là một trong những trọng tâm của kỷ nguyên Internet,” Kannan Srinivasan, Giáo sư tại Đại học Carnegie Mellon cho biết. “Nhưng sự gia tăng nhanh chóng về số lượng thông tin y tế được cung cấp công khai, bao gồm cả các nguồn kém tin cậy, có thể gây ra nguy cơ gây hại nghiêm trọng cho người tiêu dùng với những tuyên bố sai lầm hoặc phóng đại.”

Mehmet Oz, một bác sĩ và là người nổi tiếng, đã quảng cáo về một số loại thực phẩm chức năng có tác dụng đốt cháy mỡ thừa trên show truyền hình của mình, khiến doanh số của các sản phẩm này tăng vọt. Tác động từ chương trình truyền hình "The Dr. Oz Show" của ông được gọi là hiệu ứng Oz. Các chuyên gia và các hiệp hội y tế, cũng như Thượng viện Hoa Kỳ, đã bày tỏ lo ngại vì các thông tin do Oz đưa ra không dựa trên cơ sở các nghiên cứu khoa học.

Các nhà nghiên cứu đã tìm cách xác định xem những thông tin về các sản phẩm giảm cân do The Dr. Oz Show quảng bá có thúc đẩy sự lan truyền các thông tin sai sự thật hay không. Đồng thời, họ cũng xác định phản ứng của thị trường về show truyền hình này. Các nhà nghiên cứu đã xem xét dữ liệu về các sản phẩm giảm cân bán trên Amazon từ năm 1996 đến 2014, kèm theo đánh giá về các sản phẩm và một số thông tin khác (như giá cả, chi phí chạy quảng cáo…) kèm theo thành phần chính. Tiếp đó, họ kiểm tra liệu các thành phần này có trùng với thành phần của các sản phẩm được quảng bá trên The Dr. Oz Show hay không và tìm được 10 thành phần trùng khớp. Trong số hơn 6.000 sản phẩm giảm cân trong bộ dữ liệu, nghiên cứu cho thấy hơn 1.800 sản phẩm có chứa 1 trong 10 nguyên liệu chính được Oz nhắc đến.

Tiếp đó, nhóm nghiên cứu thu thập các dữ liệu đăng tải công khai trên mạng về 10 thành phần được nhắc đến trong show, xem xét các bài báo từ các nguồn tin uy tín, các bài báo khoa học có thẩm định, các bài viết trên các website chuyên về sức khoẻ, đánh giá của người tiêu dùng và các thảo luận trên mạng. Kết quả nghiên cứu như sau:

- Việc sản phẩm được đề cập đến trên The Dr. Oz Show đã gây ra sự gia tăng về lượng tin tức về các thành phần trong sản phẩm. Thay vì kiểm tra một cách nghiêm khắc những xác nhận của Oz, các phương tiện truyền thông đáng tin cậy đã khuếch đại những thông tin này.

- Tin tức cường điệu từ The Dr. Oz Show đã tăng lượng tìm kiếm của người tiêu dùng về các thành phần được đề xuất lên 30%.

- Chỉ một trong số hàng nghìn bài báo học thuật được bình duyệt trực tiếp phản ánh sai sót trong những lời quảng bá của Oz trên chương trình.

- Các bài báo trên trang web được viết bởi các chuyên gia y tế rất khan hiếm và cũng không thể sửa được thông tin sai lệch có nguồn gốc từ The Dr. Oz Show.

- Đánh giá của khách hàng do người tiêu dùng để lại trên các nền tảng thương mại điện tử phần lớn là tích cực, một lần nữa làm khuếch đại thông tin sai lệch.

- Cường độ và ngôn ngữ của các cuộc thảo luận về sản phẩm trực tuyến được chia sẻ trên các diễn đàn và mạng xã hội không thay đổi sau Triển lãm Dr.

- Giá của các sản phẩm có chứa các thành phần được Oz xác nhận đã tăng đáng kể sau khi chúng được đề cập trong chương trình.

Vân An lược dịch

Nguồn:

Carnegie Mellon University (2021). Study finds news media has amplified rather than rectified misleading health information from TV personality Dr. Oz. Phys.org. https://phys.org/news/2021-12-news-media-amplified-rectified-health.html  

Ghi chú: Những quan điểm của tác giả không hẳn là quan điểm của Tạp chí Giáo dục.