EdTech và chuyển đổi số trong giáo dục

EdTech và chuyển đổi số là gì?

EdTech, viết tắt của cụm từ educational technology (công nghệ giáo dục) là một thuật ngữ chỉ một nhánh của công nghệ được sử dụng nhằm cải thiện việc dạy và học trong các lớp học. Từ những chiếc bảng viết điện tử, cho đến các hệ thống quản lý chương trình học trực tuyến, các loại máy tính bảng chuyên dụng, EdTech bao gồm tất cả các sản phẩm và triết lý đưa việc thực hành giáo dục tiến vào thế kỷ 21.

Nhờ sự chuyển đổi số tổng thể của ngành giáo dục, bảng phấn sẽ được thay thế bằng bảng trắng kỹ thuật số, máy chiếu trên cao với màn hình tương tác được lắp đặt trên bục giảng, những cuốn sách cồng kềnh được thay thế bằng phiên bản lưu trữ trên máy tính bảng kỹ thuật số. Sự thay đổi công nghệ này hoàn toàn có được nhờ các thiết bị EdTech này.

Bốn lợi thế của chuyển đổi số

Tương tự như bất kỳ sự chuyển đổi nào ở toàn bộ một lĩnh vực, dù đó là công nghiệp, chính trị hay học thuật, luôn có nhiều luồng ý kiến trái chiều. Mọi người thường có xu hướng “phân cực” trong quan điểm, tức là chỉ có “hoặc tốt, hoặc tệ”. Trong bối cảnh chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục, những người ủng hộ xu thế này thường chỉ ra viễn cảnh về một môi trường giáo dục tăng cường việc thực hành, thực nghiệm, gia tăng nguồn lực, tính hiệu quả và phát triển các kĩ năng sống cho người học.

1. Sự thử nghiệm và phản hồi

Các bài quiz (trắc nghiệm) trực tiếp và nội dung bài học được cập nhật liên tục là hai trong số những yếu tố giúp giáo dục với EdTech có tính “động” cao hơn các mô hình giáo dục truyền thống. Với việc các thiết bị EdTech thường luôn trong trạng thái với mạng Internet, giáo viên có thêm những công cụ mới để thử nghiệm gần như không giới hạn các ý tưởng dạy học và thu nhận phản hồi của học sinh gần như ngay tức thì. Nếu giáo viên muốn thử nghiệm một công cụ học tập mới? Không vấn đề gì. Muốn đảm bảo rằng học sinh hiểu hết những tài liệu mà bạn cung cấp? Hãy cho các em thử làm các bài trắc nghiệm nhanh. Cảm thấy bài giảng của mình hơi “lỗi thời” một chút về mặt nội dung? Bạn có thể cập nhật trực tiếp trên mạng. Vấn đề nằm ở chỗ, khi triển khai chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục, bạn có thể thử nghiệm bất cứ cái gì mình thích và chọn những phương án đem lại kết quả tốt nhất.

2. Nguồn tài nguyên đa dạng

Với EdTech, giáo viên sẽ không bao giờ phải lo lắng về những rào cản, giới hạn đối với tài nguyên dạy và học nữa! Khi phần mềm của bảng tương tác được thiết kế cho phép kết nối với Internet, nguồn tài nguyên giảng dạy sẵn sàng cho bạn sử dụng thực tế là vô hạn, bao gồm sự tích hợp các nội dung phương tiện đến việc cho phép giáo viên viết các chú thích trực tiếp lên bảng và tổ chức các trò chơi. Khi ấy, thành thật mà nói, những hạn chế duy nhất là khả năng sáng tạo và kiến thức công nghệ của giáo viên.

3. Tự động hoá và tính hiệu quả

Đối với giáo viên, hoạt động giảng dạy bao gồm rất nhiều công việc phụ lặt vặt khác có thể khiến họ phân tâm khỏi mục tiêu chính là đào tạo và nâng cao nhận thức, thái độ cho học sinh. Các công việc đó có thể là chấm điểm, điểm danh, phải giao tiếp với nhiều người cùng một lúc, v.v...

May mắn là EdTech và chuyển đổi số đã sẵn sàng để hỗ trợ các giáo viên, và đang ngày càng chứng tỏ là một công cụ hữu ích trong tương lai gần. Với xu hướng hiện nay của công nghệ ở mọi lĩnh vực, mọi ngành công nghiệp, tự động hoá giúp gia tăng tính hiệu quả của các công việc tại những nơi đã tiến hành chuyển đổi số. Giáo dục cũng không phải là ngoại lệ. Giờ đây, giáo viên có thể “đẩy” những công việc hành chính gây xao nhãng đó sang cho các công cụ EdTech. Nhờ vậy, những giáo viên sử dụng thành thạo các thiết bị EdTech sẽ cảm thấy trải nghiệm dạy học hàng ngày của họ hiệu quả hơn nhiều.

4. Phát triển kĩ năng sống

Cho dù bạn cảm nhận hay có thái độ thế nào về sự hiện diện của công nghệ trong thế giới hiện đại của chúng ta, thì chúng vẫn ở đây và không đi đâu cả. Cho dù bạn đang tìm kiếm một công việc hay đang cố gắng giao tiếp với một người bạn ở bên kia thế giới, việc sử dụng công nghệ đã từ một hành vi không mấy phổ biến trở thành một điều bình thường và cần thiết trong hiện tại và tương lai. Khi đó, EdTech và sự chuyển đổi số của ngành giáo dục sẽ đóng một vai trò lớn. Bằng cách cho học sinh, đặc biệt là những em nhỏ tuổi tiếp xúc với công nghệ từ sớm, các em sẽ được sử dụng và hưởng lợi từ công nghệ trong suốt cuộc đời. Do đó, bằng cách coi công nghệ giống như một dạng “trường học cuộc đời”, không có thời điểm nào tốt để bắt đầu học cách sử dụng công nghệ hơn là khi chúng ta còn nhỏ, khi bộ não vẫn đang phát triển.

Ba thách thức của chuyển đổi số

Chuyển đổi số trong giáo dục, bên cạnh những mặt tích cực, cùng làm dấy lên một số lo ngại nhất định, bao gồm sự phân tâm của học sinh trong lớp, khả năng tiếp cận không bình đẳng giữa các học sinh, và thiếu sự giám sát các nguồn thông tin số.

1. Sự phân tâm

Nhiều người cho rằng việc sử dụng công nghệ - đặc biệt là máy tính bảng hoặc các loại thiết bị có màn hình khác, có thể gây nghiện và có tác động tiêu cực với học sinh. Nếu bạn thấy rằng học sinh của mình đang sử dụng EdTech sai mục đích, thì có lẽ đã đến lúc đánh giá lại giáo án của bạn!

Và giải pháp cho việc này có thể khiến bạn ngạc nhiên. Hãy tích hợp thêm một số yếu tố tạo nên “niềm vui”, sự “hứng khởi” cho học sinh vào các bài giảng sử dụng EdTech của bạn. Điều đó nghe có vẻ ngược lại vấn đề, nhưng các nghiên cứu chỉ ra rằng những học sinh thích vui vẻ thường có xu hướng tham gia vào việc học tập một cách tích cực.

2. Quyền tiếp cận không công bằng

Bất bình đẳng, cùng tất cả những biểu hiện của nó, đang xuất hiện tràn lan trong xã hội của chúng ta. Hơn nữa, xét về chi phí liên quan đến việc đầu tư cho các công nghệ hiện đại, không phải học sinh nào cũng có thể chi trả được. Đó là lý do tại sao nếu EdTech và quá trình chuyển đổi số tổng thể thành công, thì các trường học cần cung cấp cho các học sinh tất cả các công cụ và tài liệu cần thiết. Ngược lại, giáo viên không nhất thiết phải triển khai EdTech ở cấp độ từng cá nhân học sinh, mà có thể triển khai trên quy mô cả lớp là được.

3. Độ tin cậy của nguồn thông tin

Trong thời đại mà bất cứ ai cũng có thể xuất bản bất cứ thông tin gì lên mạng, và sự thật nay chỉ còn phụ thuộc vào khả năng nhận thức của từng người, thì độ tin cậy của các nguồn thông tin trực tuyến hiện nay đang là không rõ ràng. Nếu không có trình độ hiểu biết đi kèm với sự giáo dục và kinh nghiệm thích hợp về vấn đề này, việc “giải mã” và tìm ra sự thật trong số những thông tin sai lệch đầy thành kiến trên Internet là một việc khó khăn.

Triển khai chiến lược chuyển đổi số - 4 điểm cần lưu ý

Dù có thích hay không, quá trình chuyển đổi trong giáo dục vẫn đang diễn ra xung quanh bạn. Vì vậy, điều quan trọng là bạn phải luôn sẵn sàng có một kế hoạch triển khai nó. Điều này đúng với cả những người làm công tác quản lý giáo dục, có trách nhiệm lập kế hoạch cho sự chuyển đổi. Các giáo viên cần phải được hướng dẫn cách sử dụng các sản phẩm EdTech. Với nhóm giáo viên, chúng tôi nghĩ rằng việc thực hiện chiến lược phù hợp cần phải được tính toán phù hợp với từng đối tượng học sinh. Việc lập giáo án và sử dụng các nguồn tài nguyên “phi kĩ thuật số” vẫn rất quan trọng. Ngoài ra, còn có một yếu tố khác gọi là tam giác giáo dục. Hãy cùng tìm hiểu ngay dưới đây.

1. Tam giác giáo dục

Trong thời hiện đại, giáo dục bao gồm ba nguyên lý chính - dạy, học và công nghệ. Hình thành một loại 'tam giác giáo dục', điều quan trọng là không có nguyên lý nào có tầm quan trọng vượt trội hơn các nguyên lý khác. Điều này có thể xảy ra đối với một số giáo viên coi việc sử dụng công nghệ là một việc tương đối dễ dàng nếu so với những thách thức khác của công việc giảng dạy. Do vậy, kịch bản lý tưởng là cả ba yếu tố này cùng được phát huy; tức là tính hiệu quả của công tác giảng dạy được tăng cường với sự trợ giúp công nghệ và làm cho quá trình học tập trở nên hiệu quả hơn.

2. Thấu hiểu người nghe của mình

Giáo dục chưa bao giờ là một lĩnh vực có thể áp dụng một công thức cho mọi trường hợp. Những phương pháp phù hợp với học sinh này chưa chắc đã phù hợp với những học sinh hay các lớp học khác, ở một thời điểm khác. Điều này lại càng đúng hơn khi tích hợp EdTech vào môi trường lớp học. Một tính năng phần mềm có thể hoạt động vô cùng hoàn hảo vói phương pháp giảng dạy chi tiết dựa trên bài giảng, nhưng lại không hiệu quả với những học sinh nhỏ tuổi hơn, vốn cần một cách tiếp cận gần gũi và nhẹ nhàng hơn.

3. Lên giáo án cho các tiết học - Phương pháp không lỗi thời

Chuyển đổi số của ngành giáo dục, mặc dù là một đặc trưng của thời hiện đại, nhưng vẫn chưa thể loại bỏ hoàn toàn những phương pháp giảng dạy cũ. Trong đó, điều quan trọng là việc soạn giáo án đối với giáo viên vẫn duy trì được tầm quan trọng như trong nhiều thập kỷ trước. Các công cụ EdTech hào nhoáng và công cụ hỗ trợ trực quan sẽ không phát huy được tác dụng trong một tiết học không được lên kế hoạch đúng cách. Là giáo viên, bạn hãy nhớ rằng những công cụ này được sử dụng nhằm nâng cao chất lượng bài giảng của bạn, chứ không phải để thay thế nhiệm vụ của nó.

4. Sử dụng các đồ vật thực

Mặc dù bạn có thể rất hứng thú với những công cụ EdTech mới mẻ, nhưng đừng quên rằng những món đồ cũ vẫn ở đó, hiệu quả, đã được kiểm chứng qua thời gian và luôn là một sự lựa chọn đúng đắn để sử dụng. Chẳng hạn, giấy, kéo, và hồ dán, chúng có thể không phản ánh những tiến bộ hào nhoáng của công nghệ, nhưng thực tế đã chứng minh, việc tự mình làm nên một cái gì đó bằng chính đôi tay của mình vẫn đem lại những hiệu quả giáo dục không thay thế được đối với học sinh. Nói ngắn gọn, có nhiều “đồ vật” mà giáo viên có thể sử dụng trong giảng dạy song song với EdTech, và chúng không nên bị lãng quên. Đôi khi, hiệu quả của chúng có thể khiến bạn bất ngờ đấy!

Vân An dịch

Nguồn:

ViewSonic (2020). Digital Transformation in the Education Sector - A Guide To Education Technology.

Ghi chú: Những quan điểm của tác giả không hẳn là quan điểm của Tạp chí Giáo dục.