Nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo vùng dân tộc thiểu số: Tận tâm gieo chữ cho học sinh dân tộc nội trú

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, Bộ GDĐT cùng các địa phương đã chú trọng triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên các trường Phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT), bán trú và trường phổ thông có học sinh bán trú (PTDTBT), trong đó chú trọng tăng cường năng lực dạy học tiếng Việt.

(Giáo viên Trường PTDTBT Tiểu học Trịnh Tường hướng dẫn các em học sinh lớp 1 tập viết các nét. Ảnh: Báo Lào Cai)

Nỗ lực nâng cao trình độ của cán bộ quản lý, giáo viên dạy học tiếng Việt vùng dân tộc

Trong những năm qua, Bộ GDĐT cùng các địa phương đã tích cực, chủ động chỉ đạo, triển khai nhiều giải pháp thực hiện Đề án có hiệu quả như ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn địa phương triển khai thực hiện các hoạt động tăng cường tiếng Việt cho học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số; tổ chức xây dựng tài liệu, tập huấn, bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên các nội dung và phương pháp dạy học tăng cường tiếng Việt; chỉ đạo triển khai các giải pháp, đẩy mạnh công tác truyền thông về tăng cường tiếng Việt cho học sinh vùng dân tộc thiểu số…

Tuy nhiên, trong thực tế triển khai Đề án còn tồn tại một số khó khăn về cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ dạy học để tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh; một số giáo viên còn hạn chế về năng lực, kỹ năng, hiểu biết văn hóa vùng miền của người dân tộc thiểu số; trình độ, nhận thức của học sinh tiểu học trong các lớp không đồng đều, còn nhút nhát trong giao tiếp và nói tiếng Việt. Bên cạnh đó, nhận thức của một số phụ huynh học sinh vùng dân tộc thiểu số về công tác tăng cường tiếng Việt cho con em chưa thật đầy đủ; việc tổ chức các hoạt động tập thể nhằm tạo môi trường giao tiếp tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số ở một số trường tiểu học còn hạn chế.

Từ những khó khăn, hạn chế đó, những hoạt động tập huấn, trao đổi chuyên môn, chia sẻ kinh nghiệm được triển khai thường xuyên, tập trung vào những nội dung trọng tâm như: phương pháp giảng dạy tăng cường tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số, kỹ năng tổ chức hoạt động học tập tích cực, phương pháp dạy đọc hiểu và phát triển năng lực ngôn ngữ học sinh.

Các lớp tập huấn không chỉ giúp giáo viên cập nhật kiến thức, kỹ năng chuyên môn mà còn tạo môi trường học hỏi, giao lưu, lan tỏa tinh thần đổi mới. Qua đó, nhiều giáo viên vùng dân tộc đã chủ động sáng tạo, ứng dụng phương pháp dạy học linh hoạt, phù hợp với trình độ, văn hóa và tâm lý học sinh địa phương.

Tại Trường Tiểu học Số 1 Khe Sanh, huyện Hướng Hóa, Sở GDĐT tỉnh Quảng Trị, các lớp tập huấn Hướng dẫn sử dụng tài liệu dạy học tăng cường tiếng Việt cho học sinh tiểu học người dân tộc thiểu số cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên các trường PTDTNT, trường PTDTBT, trường phổ thông có học sinh dân tộc ở bán trú và tập huấn nâng cao năng lực dạy học đọc hiểu cho học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số đáp ứng yêu cầu Chương trình GDPT 2018, đã được diễn ra.

Tại 2 lớp tập huấn, với sự tham gia của hơn 100 cán bộ quản lý, giáo viên các trường PTDTNT, trường PTDTBT, trường phổ thông có học sinh dân tộc ở bán trú được các báo cáo viên hướng dẫn sử dụng tài liệu tăng cường tiếng Việt và quy trình, phương pháp dạy đọc hiểu cho học sinh dân tộc thiểu số. Bên cạnh việc tiếp thu quy trình dạy học đọc hiểu theo từng hình thức đọc; hỗ trợ học tiếng Việt thông qua việc cung cấp từ vựng, cấu trúc ngữ pháp và rèn kĩ năng sử dụng tiếng Việt trong các tình huống giao tiếp cụ thể, học viên được trao đổi thảo luận, chia sẻ những cách làm hay, những khó khăn vướng mắc để cùng nhau tháo gỡ, từ đó lan tỏa, phổ biến đến đồng nghiệp tại đơn vị, địa phương mình; góp phần thúc đẩy chất lượng của công tác giáo dục dân tộc nói chung, công tác giáo dục đặc thù tại các trường PTDTNT, PTDTBT, trường phổ thông có học sinh ở bán trú nói riêng đồng thời góp phần thực hiện thành công Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2022-2025 của tỉnh Quảng Trị.

Kết thúc tập huấn, các cán bộ, giáo viên tham gia tập huấn áp dụng các kiến thức, kỹ năng được tập huấn vào hoạt động tăng cường tiếng Việt và nâng cao năng lực đọc hiểu cho học sinh các trường PTDTNT, PTDTBT, trường phổ thông có học sinh ở bán trú; hướng dẫn và cung cấp lại tài liệu của các lớp tập huấn này cho các đồng nghiệp, cha mẹ học sinh để cùng nâng cao chất lượng giáo dục học sinh.

Bồi dưỡng giáo viên, chuẩn bị hành trang tiếng Việt cho học sinh

Việc trang bị cho trẻ em dân tộc thiểu số những kiến thức cơ bản về tiếng Việt trước khi vào lớp Một là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công trong học tập của các em, tạo cơ hội bình đẳng cho học sinh người dân tộc thiểu số trong tiếp cận chương trình học lớp Một.

Tại Điện Biên, Trường PTDTBT Tiểu học Tênh Phông, huyện Tuần Giáo, tích cực triển khai dạy tăng cường tiếng Việt cho học sinh 6 tuổi người dân tộc Mông trước khi vào lớp 1. Giáo viên lớp 1 được cử trực tiếp tham gia giảng dạy và phối hợp cùng phụ huynh để xây dựng môi trường tiếng Việt tại nhà. Nhà trường vận động 100% trẻ 6 tuổi người dân tộc tham gia lớp học, đồng thời tổ chức nhiều hoạt động thực hành giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp.

Còn tại Lào Cai, Trường PTDTBT Tiểu học Trịnh Tường cũng là một điển hình trong đổi mới phương pháp. Nhà trường xây dựng kế hoạch 60 tiết học tăng cường tiếng Việt, tập trung rèn nề nếp, kỹ năng ngôn ngữ cho 127 học sinh dân tộc thiểu số lớp 1. Giáo viên chú trọng tạo tâm thế thoải mái, gần gũi, giúp học sinh yêu thích tiếng Việt, mạnh dạn học tập và giao tiếp.

Không chỉ các trường, chính quyền địa phương cũng tích cực đồng hành. UBND xã Trịnh Tường đã chỉ đạo rà soát cơ sở vật chất, chuẩn bị thiết bị, sách giáo khoa, hỗ trợ đội ngũ giáo viên. Lãnh đạo xã thường xuyên làm việc với các trường để tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện tốt nhất cho công tác giảng dạy và học tập.

Tại nhiều địa phương như Quảng Ngãi, Tuyên Quang, chương trình tăng cường tiếng Việt được triển khai gắn với các hoạt động tiền tiểu học, giúp học sinh làm quen với trường lớp, phát triển kỹ năng giao tiếp và tự tin bước vào lớp 1. Các trường tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng dẫn phụ huynh đồng hành cùng con học tiếng Việt, góp phần hình thành “môi trường tiếng Việt” ngay trong gia đình và cộng đồng.

Đặc biệt, đội ngũ giáo viên vùng cao đã thể hiện tinh thần tận tâm, trách nhiệm và sáng tạo trong công việc. Người thầy không chỉ là người dạy chữ mà còn là người truyền cảm hứng, người bạn đồng hành của học sinh dân tộc thiểu số.

Nhờ những nỗ lực ấy, chất lượng giáo dục vùng dân tộc ngày càng được nâng cao; học sinh mạnh dạn, tự tin hơn trong học tập và giao tiếp; công tác giáo dục đặc thù được triển khai ngày càng hiệu quả, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu của Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 – 2025.

Thực tế cho thấy, khi đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên được bồi dưỡng, hỗ trợ đúng hướng, chất lượng giáo dục vùng dân tộc thiểu số được cải thiện rõ rệt. Do đó, trong thời gian tới, Bộ GDĐT và các địa phương sẽ tiếp tục tổ chức tập huấn chuyên sâu, xây dựng đội ngũ giáo viên nòng cốt, tăng cường chia sẻ mô hình hiệu quả giữa các vùng miền.

Cùng với việc bồi dưỡng chuyên môn, Bộ GDĐT còn biên soạn và phát hành bộ tài liệu “Chuẩn bị tiếng Việt cho trẻ em là người dân tộc thiểu số trước khi vào lớp Một”, gồm sách hướng dẫn dạy học, truyện tranh khổ lớn và vở Em tập tô. Bộ tài liệu giúp giáo viên có thêm công cụ dạy học sinh luyện kỹ năng nghe - nói - đọc - viết tiếng Việt trong môi trường thân thiện, gần gũi.                               

Thanh Nga