Việt Nam dẫn đầu SEA-PLM: Dấu mốc khẳng định giáo dục tiểu học đạt chuẩn khu vực

SEA - PLM - Thước đo chung của giáo dục tiểu học Đông Nam Á

SEA-PLM (Southeast Asia Primary Learning Metrics) là chương trình Đánh giá kết quả học tập của học sinh tiểu học khu vực Đông Nam Á được thành lập từ năm 2011 nhằm hỗ trợ các nước thành viên SEAMEO xây dựng một khung đánh giá chung để đo lường và hiểu sâu hơn tình hình học tập của học sinh Tiểu học theo tổng thể chung và từng nhóm riêng; từ đó giúp các nước nâng cao chất lượng giáo dục.

Ảnh: Báo Giáo dục và Thời đại

Chương trình tập trung vào năng lực cơ bản của học sinh tiểu học, đáp ứng được theo mục tiêu của chương trình giảng dạy chung của khu vực: Toán (numeracy), Đọc hiểu (reading literacy), Viết (writing) và các kỹ năng của công dân toàn cầu thế kỷ 21. Mục tiêu của SEA-PLM là cung cấp dữ liệu khách quan, so sánh giữa các quốc gia, giúp mỗi quốc gia, trong đó có Việt Nam hiểu được điểm mạnh, điểm yếu, từ đó xây dựng chính sách, phương pháp giáo dục phù hợp và công bằng.

Chương trình thực hiện theo chu kỳ 5 năm/lần, tạo cơ sở để các quốc gia theo dõi tiến bộ giáo dục Tiểu học. SEA-PLM cũng là chương trình đầu tiên đo lường năng lực viết với nhiều hệ chữ viết khác nhau, sử dụng thang đo chung, đồng thời, thu thập thông tin từ học sinh, giáo viên, nhà trường và phụ huynh qua đề thi, phiếu hỏi.

SEA-PLM có sự phối hợp với nhiều đối tác quốc tế như UNICEF, Ngân hàng Thế giới, Quỹ Phát triển Hàn Quốc – ASEAN (AKCF)... Việt Nam tham gia SEA-PLM nhằm đánh giá khách quan chất lượng giáo dục so với khu vực, phân tích thực trạng và đề xuất chính sách giáo dục nhằm nâng cao chất lượng giáo dục quốc gia. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam hội nhập sâu rộng trong lĩnh vực giáo dục và thể hiện vai trò, trách nhiệm trong xây dựng ngôi nhà chung ASEAN.

EA-PLM khi thực hiện tại Việt Nam: Kết quả nổi bật từ chu kỳ 2019 tới 2024

Việt Nam lần đầu tham gia SEA-PLM vào chu kỳ 2019 với 6 nước: Campuchia, Lào, Myanmar, Malaysia, Philippines, Việt Nam. Khi đó, kết quả khảo sát cho thấy học sinh tiểu học Việt Nam đứng đầu khu vực ở cả ba lĩnh vực: Toán: 341,55 điểm (so với trung bình khu vực ~ 304,79); Đọc hiểu: 336,46 điểm (trung bình khu vực ~ 300) và Viết: 328,01 điểm (trung bình khu vực ~ 304,92).

Sau đó, Việt Nam tiếp tục tham gia chu kỳ 2024 có 7 nước tham gia gồm: Campuchia, Đông Timor, Lào, Myanmar, Malaysia, Philippines và Việt Nam. Khảo sát thử nghiệm năm 2023 tại 30 trường tiểu học thuộc 9 tỉnh/thành phố, và khảo sát chính thức năm 2024 tại 152 trường tiểu học ở 53 tỉnh, thành; 1.074 giáo viên dạy các môn học lớp 5 cùng khoảng 6.000 học sinh lớp 5 và 6.000 phụ huynh tham gia khảo sát toàn diện.

Ảnh: Báo điện tử Chính Phủ

Vào năm 2024, Việt Nam giữ vị trí dẫn đầu ở hai lĩnh vực: Toán và Đọc hiểu. Điểm trung bình: Toán 334,6 điểm (giảm 1,99% so với kết quả chu kỳ 2019); Đọc hiểu 323,5 điểm (giảm khoảng 3,86% so với chu kỳ 2019). Về mặt năng lực, khoảng 66% học sinh Việt Nam đạt trình độ nâng cao môn Đọc hiểu, so với mức trung bình của khu vực là 40%, trong khi 88% thể hiện trình độ nâng cao môn Toán, cao hơn nhiều so với mức trung bình của khu vực là 36%.

Như vậy, trong cả hai chu kỳ 2019 và 2024, học sinh tiểu học Việt Nam đều giữ được vị thế hàng đầu. Đó là một thành tích không nhỏ — phản ánh ổn định và bền vững trong chất lượng giáo dục tiểu học.

Những yếu tố tạo nên thành công của Việt Nam khi tham gia SEA-PLM

Việc tham gia SEA-PLM - một đánh giá quốc tế, mang tính chuẩn hóa cho thấy quyết tâm của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) trong việc minh bạch hóa chất lượng giáo dục. Những kết quả từ SEA-PLM giúp cung cấp dữ liệu khách quan, góp phần định hướng chính sách, cải tiến chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy-học.

Khảo sát rộng, đồng đểu với 152 trường tại 53 tỉnh với sự tham gia của nhiều giáo viên, phụ huynh cho thấy nỗ lực đồng bộ lan tỏa khắp phạm vi cả nước. Cùng với đó, trong những năm qua, hệ thống tiểu học Việt Nam đã có mạng lưới phủ rộng, chương trình giáo dục tương đối chuẩn hóa, tạo nền tảng đồng đều hơn giữa các vùng, miền.

Ngoài ra, SEA-PLM được biết đến là chương trình đánh giá năng lực tư duy, hiểu – phân tích – vận dụng, chứ không đơn giản là học thuộc kiến thức. Tại Việt Nam trong thời gian gần đây, ngành Giáo dục cũng dần có xu hướng đổi mới phương pháp dạy học — nhấn mạnh vào phát triển năng lực, tư duy logic và nền tảng — điều này phù hợp với định hướng đánh giá của SEA-PLM.

SEA-PLM lan rộng: Ngành Giáo dục Lào lựa chọn Việt Nam để khảo sát thực tế việc vận dụng

Một tín hiệu đáng chú ý là thành công của Việt Nam đã thu hút sự quan tâm của các quốc gia trong khu vực. Gần đây, Bộ GD&ĐT Việt Nam và Bộ Giáo dục và Thể thao (GDTT) Lào đã phối hợp tổ chức khảo sát thực tế tại Nghệ An và Hà Tĩnh, nhằm tìm hiểu và chia sẻ kinh nghiệm về cách Việt Nam triển khai SEA-PLM tại trường tiểu học. Theo thông tin được công bố, Bộ GDĐT Việt Nam phối hợp Bộ GDTT Lào tổ chức thành công các lớp tập huấn vận dụng phương pháp đánh giá SEA-PLM cho 100 cán bộ quản lí, giáo viên tiểu học của nước Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào trong chu kì này.

Các học viên tại buổi khảo sát thực tế. Nguồn: Bộ GDĐT

Có thể thấy, việc Lào lựa chọn Việt Nam để khảo sát thực tế việc vận dụng phương pháp đánh giá SEA-PLM không chỉ là sự tin tưởng, mà còn là sự ghi nhận đối với một quốc gia đã khẳng định năng lực triển khai và đạt thành tựu nổi bật qua hai chu kỳ đánh giá. Thành công của Việt Nam trong việc cải thiện chất lượng giáo dục tiểu học và nâng cao năng lực học sinh trở thành minh chứng đủ sức thuyết phục để các nước bạn tìm đến học hỏi.

Buổi khảo sát thực tế không đơn thuần là chuyến thăm mang tính hình thức; đó là cơ hội để các học viên hai nước cùng “soi chiếu” những kiến thức lý thuyết của SEA-PLM vào thực tiễn nhà trường. Qua những trao đổi trực tiếp, quan sát lớp học và phân tích quy trình đánh giá, các học viên đều có thêm nhiều ý tưởng mới, giải pháp khả thi và định hướng triển khai phù hợp. Đây là bước khởi đầu quan trọng giúp Lào áp dụng hiệu quả SEA-PLM vào thực tế, đồng thời khẳng định vai trò của Việt Nam như một đối tác chia sẻ kinh nghiệm uy tín trong khu vực.

Từ dữ liệu đến chính sách – Hành trình bền vững của giáo dục Việt Nam

SEA-PLM mang lại cho Việt Nam một thước đo chuẩn hóa, minh bạch và tin cậy - giúp nhìn rõ năng lực học sinh, so sánh với bạn bè trong ASEAN, từ đó góp phần định hướng chính sách, cải tiến giáo dục. Hai chu kỳ 2019 và 2024 với kết quả nhất quán cho thấy Việt Nam không chỉ giữ vững chất lượng giáo dục tiểu học, mà còn từng bước tiến gần các chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên, điểm số cao nên là bước khởi đầu, không phải đích cuối cùng. Giáo dục cần đi xa hơn: phát triển toàn diện học sinh, từ kiến thức, năng lực đến phẩm chất, kỹ năng sống để thực sự chuẩn bị cho tương lai. SEA-PLM thành công không nằm ở kết quả trước mắt, mà ở cách mỗi cá nhân sử dụng, vận dụng kết quả đó để đổi mới, nhằm mục tiêu xây dựng một nền giáo dục bền vững, công bằng và nhân văn.

Thảo Ly

Tài liệu tham khảo:

https://moet.gov.vn/tin-tuc/cong-bo-bao-cao-khu-vuc-chuong-trinh-danh-gia-ket-qua-hoc-tap-cua-hoc-sinh-tieu-hoc-khu-vuc-dong-nam-a2.html?categoryId=101914884

https://moet.gov.vn/tin-tuc/nganh-giao-duc-lao-khao-sat-thuc-te-viec-van-dung-phuong-phap-danh-gia-sea-plm-tai-viet-nam.html?categoryId=101914884