Nỗ lực nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông cho học sinh dân tộc Chứt tại Hương Khê, Hà Tĩnh

Giáo viên vào tận bản Rào Tre đón học sinh đồng bào dân tộc Chứt tới trường

Cái chữ đến được với người Chứt thật khó

Nằm dưới chân núi Ka Đay thuộc dãy núi Giăng Màn là bản Rào Tre – nơi cư ngụ của hơn 150 nhân khẩu người đồng bào dân tộc Chứt. Từ tộc người quen sống hoang dã, người dân tộc Chứt đã được Bộ đội biên phòng Hà Tĩnh cùng chính quyền các cấp phát hiện, vận động di dân xuống bản Rào Tre. Ngoài chăm lo ổn định đời sống, người Chứt đã được dạy tiếng phổ thông. Qua nhiều thế hệ, tiếng phổ thông đã dần trở thành ngôn ngữ giao tiếp thông dụng của người dân nơi đây. Trẻ em người Chứt đã mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp bằng tiếng Việt, tạo tiền đề để các em học tập, lĩnh hội chương trình giáo dục một cách tốt nhất. Nhớ lại những ngày đầu dạy nói, dạy chữ cho đồng bào Chứt, Trung tá Nguyễn Văn Thiên - Tổ trưởng Tổ công tác Rào Tre (thuộc Đồn Biên phòng Bản Giàng, Bộ đội Biên phòng Hà Tĩnh) cho biết: “Cái chữ đến được với người Chứt thật khó. Người Chứt học lâu nhớ lại nhanh quên, thay vì dạy một lần cho hàng chục học sinh thì bộ đội biên phòng phải dạy hàng chục lần cho một học sinh. So với trẻ em thì dạy cho các phụ huynh, người lớn rất gian truân. Có khi một chữ mà phải dạy cả tuần, cả tháng, tuy vậy chúng tôi luôn động viên nhau không được nản lòng”.

Cùng với sự nỗ lực của BĐBP là sự vào cuộc mạnh mẽ của cấp uỷ, chính quyền và ngành giáo dục địa phương. Ở bậc học mầm non, để các em đi học thuận lợi, những năm qua địa phương đã quan tâm đầu tư xây dựng 1 điểm trường tại bản Rào Tre với đầy đủ hệ thống thiết bị dạy học, ăn bán trú, các đồ chơi… Trường cũng cử 2 giáo viên cắm chốt để chăm lo cho các em. Không những vậy, vào năm học hằng ngày các cô giáo lại đến tận nhà, thay phụ huynh đánh thức học sinh, vệ sinh cá nhân và đưa trẻ đến trường.

Những nét chữ ngay ngắn của học sinh người dân tộc Chứt

Tại Trường Tiểu học Hương Liên, nhà trường hiện có 18 học sinh của người dân tộc Chứt học tập. Từ năm học 2023-2024, thay vì tổ chức lớp ghép học sinh dân tộc Chứt đã được học hòa nhập với các học sinh khác tại trường. “Ngoài kèm cặp, phụ đạo thêm việc học, Giáo viên đã thực hiện nhiều phương pháp để các em sớm thích nghi với môi trường học hòa nhập như: bố trí các em ngồi xen kẽ với nhau; quan tâm, hỏi han và động viên các em vượt qua sự tự ti, khoảng cách xa lạ giữa các bạn trong lớp. Bên cạnh đó, hoạt động học tập và ngoại khóa, giáo viên cũng chủ động tăng cường những trò chơi có sự tương tác cao, tạo hứng khởi cho các em”, cô giáo Hoàng Thị Thưu – giáo viên nhà trường thông tin.

Để giúp các em học sinh yên tâm học tập, nhà trường đã phối hợp với lực lượng BĐBP kêu gọi nguồn lực xã hội hoá để hỗ trợ sách, vở và đồ dùng học tập cho các em. Các giáo viên cũng đã triển khai đồng bộ các giải pháp giáo dục hòa nhập, nâng cao kỹ năng giao tiếp, kỹ năng sống, giúp các em có sự tiến bộ. “Qua kiểm tra, rất nhiều phương diện của các em đã được có sự thay đổi tích cực, đây là một tín hiệu đáng mừng khi chuyển qua hình thức học mới. Dẫu còn nhiều khó khăn, nhưng nhà trường, giáo viên vẫn luôn cố gắng để so bằng “đôi đũa lệch”, kéo gần khoảng cách giữa học sinh người Chứt với học sinh trong trường", thầy Nguyễn Khánh Tùng, phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hương Liên cho biết.

Nâng chất thầy và trò - Những tín hiệu vui

Bên cạnh nỗ lực của địa phương và ngành giáo dục, việc nâng cao chất lượng dạy học cho học sinh dân tộc Chứt còn được hỗ trợ tích cực từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021–2025. Chương trình đã xác định rõ nhiệm vụ “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên ở các cơ sở giáo dục vùng khó khăn”, đặc biệt tại các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú và trường có học sinh bán trú.

Chính sách này giúp giáo viên vùng sâu, vùng xa được bồi dưỡng chuyên môn, nâng cao năng lực giảng dạy tiếng Việt cho học sinh DTTS, đồng thời được hưởng các chế độ đãi ngộ, hỗ trợ điều kiện làm việc phù hợp. Đây là giải pháp chiến lược nhằm thu hút và giữ chân đội ngũ nhà giáo chất lượng tại những địa bàn còn nhiều khó khăn như bản Rào Tre.

Sau 30 năm, phần lớn người Chứt tại bản Rào Tre đã giao tiếp được tiếng phổ thông. Điều vui mừng, 100% học sinh người Chứt đều biết chữ, được đến trường. Nhiều em đã đạt kết quả cao trong học tập, là tấm gương sáng truyền cảm hứng cho các thế hệ người Chứt. Tại Kỳ thi tuyển sinh Đại học, Cao đẳng 2021 và 2024, bản Rào Tre vui mừng khi có 2 học sinh đậu Đại học. Đó là em Hồ Thị Sương và em Hồ Viết Đức. Trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021, Sương xuất sắc giành được 22,88 điểm khối M01 (Ngữ văn; năng khiếu đọc diễn cảm, kể chuyện; năng khiếu hát, nhạc). Niềm vui đã mỉm cười với người con của bản Rào Tre khi em đã nhận được giấy báo trúng tuyển vào ngành Giáo dục mầm non, Khoa sư phạm của Trường Đại học Hà Tĩnh. Sương cũng là học sinh người Chứt đầu tiên trúng tuyển Đại học. “Em mong muốn sẽ cố gắng để học tập để sau này làm giáo viên gieo chữ cho trẻ em ở bản. Hy vọng, sau này sẽ có thêm nhiều bạn học sinh người Chứt sẽ học thật tốt để có thể đậu Đại học hay có cơ hội phát triển ở nhiều lĩnh vực khác”, Sương chia sẻ. Cô Trần Thị Lê Na, giáo viên chủ nhiệm lớp 12, trường THCS - THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh đánh giá về cô học trò Sương có xuất phát điểm thấp song rất cầu tiến, luôn nỗ lực vượt khó. "Sương học tốt các môn văn hóa. Những lần thi thử đại học tại trường đạt điểm chưa mong muốn, em gọi điện bảo rất lo lắng. Tôi động viên không được bỏ cuộc, mọi nỗ lực sẽ được đền đáp. Việc Sương đỗ đại học đã tạo động lực cho nhiều học sinh trong trường", cô Na cho hay.

Với số điểm 20,65, em Hồ Viết Đức (dân tộc Chứt) trở thành sinh viên Khoa Luật, Trường ĐH Hà Tĩnh năm 2024. Đây là lần thứ 2, đồng bào người Chứt tại bản Rào Tre (xã Hương Liên, huyện Hương Khê, Hà Tĩnh) có người viết tiếp ước mơ vào đại học. Hồ Viết Đức là con đầu trong gia đình có 2 anh em. Từ nhỏ, em đã mồ côi cha, mẹ thì đau ốm liên miên. Hoàn cảnh khó khăn trở thành động lực để cậu học trò người Chứt ôm giấc mơ thoát nghèo bằng con đường học tập. Quyết tâm ấy cùng với sự hỗ trợ, tiếp sức của các thầy cô giáo Trường THCS - THPT Dân tộc nội trú Hà Tĩnh; đặc biệt sự gần gũi, động viên, sát sao chỉ bảo của thầy giáo chủ nhiệm, Đức ngày càng tiến bộ. Cậu bé nhút nhát ngày nào dần thay đổi, tích cực tham gia các hoạt động đoàn hội, phong trào, hoạt động thể thao của nhà trường. Thành tích học tập của em cũng có sự thay đổi rõ rệt. Nam sinh tâm sự, từ nhỏ, ước mơ của bản thân là trở thành giáo viên, mang kiến thức về “trồng người” cho bản làng. Nhưng lớn lên, em thấy sự hiểu biết pháp luật trong cộng đồng người Chứt tại bản Rào Tre còn hạn chế dẫn đến việc vi phạm hay bị kẻ xấu lợi dụng. Chính vì vậy, khi đăng ký nguyện vọng, Đức quyết định rẽ hướng đăng ký sang học luật.

Bằng nghị lực của bản thân Sương và Đức đã biến ước mơ thành sự thật. Thế nhưng con đường phía trước của các em còn nhiều khó khăn. Thấu hiểu những lo lắng của Đức và Sương, Bộ đội biên phòng tỉnh Hà Tĩnh đã nhận hỗ trợ các em theo chương trình “Nâng bước tới trường”.

Bộ đội Biên phòng Hà Tĩnh trao quà hỗ trợ em Hồ Viết Đức – 1 trong 2 học sinh người Chứt đậu đại học

Theo đó, Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Hà Tĩnh đã hỗ trợ 2 em số tiền 1,5 triệu đồng/tháng trong 4 năm. Ngoài ra tỉnh Hà Tĩnh cũng đã quyết định hỗ trợ em mỗi tháng một triệu đồng trong bốn năm đại học (mỗi năm được cấp kinh phí 10 tháng) từ nguồn quỹ của địa phương. Trường Đại học Hà Tĩnh đã quyết định hỗ trợ miễn phí chỗ ở ký túc xá và tiếp tục xem xét hỗ trợ các em trong quá trình học tập, sinh hoạt tại trường. “Chúng em rất xúc động và vui mừng trước sự hỗ trợ của các chú bộ đội biên phòng cùng các cấp chính quyền Hà Tĩnh. Sự hỗ trợ đó là nguồn động viên và tiếp thêm sức mạnh để chúng em nỗ lực, phấn đấu hơn nữa trở thành những công dân có ích, đưa tri thức về làm giàu đẹp cho bản làng, quê hương”, Đức tâm niệm.

Minh Trí – Trịnh Thu