Đại học Việt Nam đứng trước sứ mệnh mới - Dẫn dắt các trung tâm đào tạo trong lĩnh vực công nghệ

Ảnh minh họa

Hội nghị triển khai các đề án phát triển nguồn nhân lực và hợp tác giữa “3 nhà” ngày 14/6 vừa qua được xem là dấu mốc đánh dấu quyết tâm của ngành giáo dục trong việc xây dựng một nền tảng giáo dục công nghệ vững chắc cho phát triển kinh tế số. Tại Hội nghị này, Bộ Giáo dục và đào tạo (GDĐT) đã công bố danh sách 13 cơ sở giáo dục đại học được lựa chọn đóng vai trò dẫn dắt các trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng trong lĩnh vực công nghệ. Đây là một phần trong lộ trình triển khai Đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030, được Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 374/QĐ-TTg từ tháng 2/2024.

Giáo dục đại học cần chuyển mình để trở thành một phần trong hệ sinh thái công nghệ

Theo Thứ trưởng Bộ GDĐT Hoàng Minh Sơn, giáo dục đại học không thể duy trì tư duy cũ, càng không thể chỉ đóng vai trò “đào tạo” đơn thuần. Trường đại học phải trở thành lực lượng nòng cốt trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.

Việc lựa chọn 13 cơ sở giáo dục đại học lần này là kết quả của quá trình đánh giá kỹ lưỡng về năng lực đào tạo, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và hợp tác quốc tế của từng trường. Mỗi trường sẽ dẫn dắt ít nhất một mạng lưới đào tạo chuyên sâu về các lĩnh vực then chốt như: trí tuệ nhân tạo, công nghiệp bán dẫn, công nghệ sinh học… Trong đó, ba lĩnh vực mũi nhọn gồm AI, bán dẫn và công nghệ sinh học sẽ được xây dựng thành các mạng lưới riêng biệt tại cả ba miền Bắc, Trung, Nam nhằm đảm bảo tính cân đối vùng miền và khả năng lan tỏa quốc gia.

Một trong những yêu cầu quan trọng đối với các cơ sở đại học đó là dẫn dắt, chủ trì, tổ chức xây dựng thỏa thuận hợp tác với ít nhất 5 cơ sở giáo dục đại học là thành viên cùng doanh nghiệp tham gia mạng lưới. Đồng thời, mỗi mạng lưới phải thu hút được tối thiểu 100 nhà khoa học, chuyên gia giỏi trong và ngoài nước tham gia giảng dạy, nghiên cứu tại các cơ sở giáo dục đại học trong nước. Những mục tiêu này cần hoàn thành trong tháng 7/2025. Yêu cầu này thể hiện quyết tâm đẩy nhanh tiến trình hình thành các trung tâm xuất sắc ngay trong năm nay.

Chuyển đổi mạnh mẽ tư duy và hành động vì mục tiêu công nghệ quốc gia

Theo đánh giá của Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, hiện cả nước có trên 300 đơn vị đào tạo đại học với khoảng 2,4 triệu người học. Tuy nhiên, tỷ lệ đào tạo sau đại học còn thấp, đặc biệt ở lĩnh vực STEM. Số lượng trường nhiều, nhưng số có năng lực thực sự về khoa học công nghệ và đào tạo chất lượng cao còn hạn chế.

Vì vậy, trong lần triển khai này, các trường đại học phải đổi mới mạnh mẽ tư duy chiến lược và hành động, chuyển từ số lượng sang chất lượng, đặc biệt hướng tới chất lượng. Nâng cao vai trò và vị thế của các cơ sở giáo dục đại học trong các hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo. Các trường đại học không chỉ là nơi đào tạo, mà còn là lực lượng nòng cốt trong nghiên cứu và đổi mới sáng tạo. Nếu không có đội ngũ nhân lực chất lượng cao, không thể phát triển khoa học công nghệ một cách đột phá. Vì vậy, các cơ sở giáo dục cần xác định lại sứ mạng, lấy việc đào tạo gắn với nghiên cứu, đổi mới sáng tạo làm định hướng xuyên suốt.

Việc lựa chọn và trao quyền chủ động cho các trường đại học trong xây dựng trung tâm xuất sắc công nghệ cho thấy sự đổi mới quan điểm về vai trò của giáo dục đại học trong việc phát triển công nghệ quốc gia. Đây không chỉ là giải pháp cho vấn đề nguồn nhân lực, mà còn là chiến lược dài hạn để hình thành năng lực tự chủ công nghệ - yếu tố cốt lõi cho sự phát triển bền vững của đất nước trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.

Cùng với sự đồng hành của Nhà nước và doanh nghiệp, các trường đại học Việt Nam đang đứng trước cơ hội chuyển mình trong lĩnh vực khoa học - công nghệ. Tuy nhiên, để thực hiện kỳ vọng này, đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng trong đổi mới quản trị đại học, tăng cường năng lực nghiên cứu, chủ động kết nối quốc tế và đặc biệt là cam kết mạnh mẽ về chất lượng đào tạo.

Hà Giang