Áp dụng phương pháp dạy học dự án nhằm thúc đẩy tính tự chủ của sinh viên trong dạy học ngoại ngữ tại Việt Nam

Trong bối cảnh giáo dục ngoại ngữ tại Việt Nam vẫn còn chịu ảnh hưởng nặng nề từ phương pháp giảng dạy truyền thống, sinh viên thường bị động trong việc học tập, phụ thuộc vào giảng viên và giáo trình hơn là chủ động rèn luyện và phát triển kỹ năng ngôn ngữ. Điều này dẫn đến thực trạng dù học tiếng Anh trong nhiều năm, nhiều sinh viên vẫn gặp khó khăn trong giao tiếp và sử dụng ngôn ngữ trong thực tế. Để giải quyết vấn đề này, dạy học dự án được đề xuất như một giải pháp giảng dạy nhằm thúc đẩy tính tự chủ trong học tập, giúp sinh viên chủ động hơn trong quá trình học tập, đồng thời phát triển khả năng sử dụng tiếng Anh một cách hiệu quả hơn.

Tính tự chủ trong học tập được xem là yếu tố quan trọng giúp người học có thể chủ động đặt mục tiêu, lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá quá trình học tập của bản thân. Tại Việt Nam, nhiều sinh viên vẫn quen với mô hình học tập thụ động, nơi giảng viên đóng vai trò trung tâm, còn sinh viên chủ yếu tiếp thu kiến thức thông qua việc nghe giảng và ghi nhớ. Cách tiếp cận này không chỉ làm hạn chế khả năng ứng dụng ngôn ngữ mà còn cản trở việc phát triển tư duy độc lập và kỹ năng tự học của sinh viên.

Dạy học dự án dựa trên lý thuyết kiến tạo - quan điểm nhấn mạnh rằng người học sẽ tiếp thu kiến thức tốt nhất khi họ tự khám phá, thực hành và áp dụng vào các tình huống thực tế. Theo mô hình này, sinh viên không còn là những người tiếp nhận thụ động mà trở thành trung tâm của quá trình học tập. Dạy học dự án bao gồm bốn giai đoạn chính: xác định mục tiêu, lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá. Ở giai đoạn đầu tiên, sinh viên tự xác định mục tiêu học tập của mình, lựa chọn chủ đề và sản phẩm cuối cùng mà họ sẽ hoàn thành. Giai đọan tiếp theo, sinh viên cùng thảo luận để xây dựng kế hoạch chi tiết về nội dung, phương pháp thực hiện và phân chia nhiệm vụ trong nhóm. Giai đoạn thực hiện đòi hỏi sinh viên phải chủ động tìm kiếm tài liệu, thu thập thông tin, trao đổi ý kiến và tổng hợp nội dung để hoàn thành sản phẩm. Cuối cùng, sinh viên trình bày kết quả của mình, nhận phản hồi từ bạn học và giáo viên, đồng thời tự đánh giá mức độ hoàn thành và những điểm cần cải thiện.

Nguồn: Pixabay.com

Nghiên cứu được thực hiện tại một trường đại học ở Việt Nam với sự tham gia của một giảng viên và 26 sinh viên có trình độ tiếng Anh tiền trung cấp. Các sinh viên này đều có thái độ học tập tích cực nhưng phần lớn vẫn mang tâm lý phụ thuộc vào giáo viên và giáo trình. Để đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học dự án, nghiên cứu tiến hành hai vòng phỏng vấn và kiểm tra trước và sau khi triển khai dự án. Trong suốt quá trình thực hiện, giảng viên đóng vai trò là người hỗ trợ, đưa ra lời khuyên nhưng không can thiệp trực tiếp vào quá trình làm việc của sinh viên, tạo điều kiện để họ tự học và tự chịu trách nhiệm về sản phẩm của mình.

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự thay đổi tích cực trong thái độ học tập và năng lực ngôn ngữ của sinh viên. Trước khi thực hiện dự án, phần lớn sinh viên vẫn có xu hướng học thụ động, chỉ làm theo hướng dẫn của giáo viên và chưa quen với việc tự tổ chức việc học của mình. Tuy nhiên, sau quá trình thực hiện dự án, họ đã trở nên chủ động hơn, biết cách lập kế hoạch và hợp tác với bạn bè để hoàn thành nhiệm vụ.

Dữ liệu từ các bài kiểm tra cho thấy sự cải thiện rõ rệt trong năng lực tiếng Anh của sinh viên. Trước khi thực hiện dự án, chỉ có 42% sinh viên đạt kết quả tốt, nhưng con số này đã tăng lên 81% sau khi kết thúc dự án. Đặc biệt, 8% sinh viên đạt mức xuất sắc (so với 0% ban đầu), trong khi không có sinh viên nào đạt kết quả dưới trung bình sau khi kết thúc dự án. Ngoài ra, các phản hồi từ sinh viên cũng cho thấy họ đánh giá cao phương pháp này và mong muốn được tiếp tục áp dụng trong các khóa học tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu cho thấy dạy học dự án là một phương pháp giảng dạy hiệu quả giúp thúc đẩy tính tự chủ của sinh viên trong học tập tiếng Anh. Thay vì bị động tiếp thu kiến thức, sinh viên học cách tự chịu trách nhiệm với việc học của mình, chủ động tìm kiếm tài liệu, làm việc nhóm và tự đánh giá kết quả học tập. Ngoài ra, bài báo cũng đề xuất một số biện pháp nhằm tối ưu hóa việc sử dụng dạy học dự án trong giảng dạy tiếng Anh tại Việt Nam, bao gồm việc khai thác tài liệu thực tế, kết hợp hợp lý giữa tiếng mẹ đẻ và tiếng Anh trong quá trình học, cũng như áp dụng đánh giá đồng đẳng để tăng cường tính tương tác giữa sinh viên.

Tóm lại, trong bối cảnh giáo dục tại Việt Nam còn nhiều hạn chế trong việc khuyến khích tính chủ động của người học, dạy học dự án được xem là một giải pháp tiềm năng giúp cải thiện chất lượng giảng dạy và nâng cao năng lực sử dụng ngoại ngữ của sinh viên. Bằng cách trao quyền cho sinh viên tự quyết định và chịu trách nhiệm về việc học của mình, phương pháp này không chỉ giúp họ cải thiện khả năng ngôn ngữ mà còn chuẩn bị tốt hơn cho môi trường học tập và làm việc trong tương lai.

Hoàng Dũng lược dịch

Nguồn:

Phan, T. T. T. (2022). Employing Project Work in a Vietnamese EFL Undergraduate Class to Promote Autonomy. Vietnam Journal of Education, 6(2), 172-178. 

https://doi.org/10.52296/vje.2022.194