Các khuyến nghị tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên Giáo dục mở trong bối cảnh giáo dục đại học tại Việt Nam

Tài nguyên giáo dục mở (Open Educational Resources - OER) là các tài liệu học tập, giảng dạy và nghiên cứu có sẵn, cho phép người học tự do sử dụng, sửa đổi, chia sẻ mà không cần trả phí. OER đang được chú trọng toàn cầu, đặc biệt ở các quốc gia phát triển, như một phương tiện quan trọng giúp mở rộng khả năng tiếp cận giáo dục, giảm chi phí và nâng cao chất lượng giáo dục.

Tại Việt Nam, OER đã được triển khai từ năm 2005, nhưng việc ứng dụng OER trong giáo dục đại học vẫn chưa đạt được hiệu quả như kỳ vọng. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp tổng quan hệ thống để đánh giá các nghiên cứu từ 2015 đến 2021, phân tích 34 bài báo và báo cáo khoa học về lợi ích, hạn chế và các đề xuất cải thiện việc sử dụng OER trong giáo dục đại học tại Việt Nam.

OER mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt trong việc nâng cao khả năng tiếp cận và giảm chi phí cho người học. OER giúp người học có thể tiếp cận tài liệu học tập mọi lúc, mọi nơi mà không bị ràng buộc bởi chi phí hay vị trí địa lý. Điều này giúp học sinh, sinh viên có thể tiếp cận tài liệu học tập chất lượng mà không phải trả phí cao, từ đó giảm gánh nặng tài chính trong quá trình học tập.

Bên cạnh đó, OER thúc đẩy sự chia sẻ tài nguyên và kiến thức trong cộng đồng học thuật. Giảng viên có thể điều chỉnh và cá nhân hóa tài liệu học tập phù hợp với nhu cầu từng đối tượng học viên, giúp tiết kiệm chi phí và làm phong phú tài nguyên giảng dạy, đồng thời đáp ứng các nhu cầu học tập đa dạng của sinh viên.

Mặc dù OER mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc triển khai và sử dụng OER ở Việt Nam vẫn gặp một số thách thức lớn. Những vấn đề chủ yếu liên quan đến cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, bản quyền và việc sử dụng OER hiệu quả.

Đối với sinh viên, một trong những vấn đề lớn nhất khi sử dụng OER là kết nối internet kém tại các trường đại học. Cơ sở hạ tầng mạng chưa đủ mạnh để hỗ trợ việc truy cập tài nguyên OER dễ dàng, ảnh hưởng đến việc học tập trực tuyến. Thêm vào đó, sinh viên thiếu hướng dẫn chi tiết về cách tìm kiếm và sử dụng OER một cách hiệu quả. Ngoài ra, tính tự chủ trong học tập của sinh viên cũng còn hạn chế, khi nhiều sinh viên chỉ sử dụng OER khi có sự yêu cầu từ giảng viên hoặc khi việc sử dụng OER liên quan đến điểm số.

Đối với giảng viên, vấn đề bản quyền và giấy phép sử dụng OER là một thách thức lớn. Nhiều giảng viên chưa hiểu rõ về các vấn đề pháp lý liên quan đến bản quyền và giấy phép mở, dẫn đến sự e ngại trong việc sử dụng OER vì sợ vi phạm pháp luật. Ngoài ra, việc lựa chọn và chỉnh sửa OER sao cho phù hợp với chương trình giảng dạy tốn nhiều thời gian và công sức. 

Nguồn: Pixabay.com

Để giải quyết các vấn đề trên, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm tối ưu hóa việc sử dụng OER trong giáo dục đại học ở Việt Nam. Cần phải cải thiện cơ sở hạ tầng mạng, đảm bảo kết nối internet ổn định để sinh viên có thể dễ dàng truy cập tài nguyên OER. Giảng viên cũng cần cung cấp các hướng dẫn chi tiết về cách sử dụng OER, chẳng hạn như tổ chức các khóa đào tạo hoặc cung cấp tài liệu hướng dẫn giúp sinh viên tiếp cận và sử dụng OER hiệu quả.

Để tăng cường tính tự chủ trong học tập, cần tổ chức các hoạt động học tập giúp sinh viên phát triển kỹ năng tự học, như hướng dẫn lập kế hoạch học tập cá nhân và tự đánh giá quá trình học của mình. Điều này sẽ giúp sinh viên chủ động hơn trong việc sử dụng OER và giảm thiểu sự phụ thuộc vào giảng viên.

Đồng thời, việc nâng cao nhận thức về bản quyền và giấy phép mở là rất quan trọng. Các trường đại học cần tổ chức các khóa học và hội thảo để giảng viên hiểu rõ hơn về các vấn đề pháp lý liên quan đến việc sử dụng OER. Đồng thời, việc xây dựng các nền tảng tập hợp OER chất lượng, được xác thực và phân loại theo cấp độ giáo dục sẽ giúp giảng viên tiết kiệm thời gian trong việc tìm kiếm và lựa chọn tài nguyên học tập phù hợp.

Tóm lại, OER có tiềm năng rất lớn trong việc cải thiện chất lượng giáo dục đại học tại Việt Nam. Để phát huy hiệu quả, cần giải quyết những vấn đề còn tồn đọng, đặc biệt là trong việc cải thiện cơ sở hạ tầng công nghệ, nâng cao nhận thức về bản quyền và cung cấp các hướng dẫn sử dụng rõ ràng. OER không chỉ giúp sinh viên tiếp cận tài nguyên học tập chất lượng mà còn giúp giảng viên nâng cao phương pháp giảng dạy. Do đó, việc thúc đẩy sử dụng OER một cách hiệu quả sẽ góp phần vào sự phát triển bền vững của giáo dục đại học tại Việt Nam.

Hoàng Dũng lược dịch

Nguồn:

Nguyen, A. T. H., Truong, A. T., & Nguyen, G. H. (2022). Recommendations to Optimize the Use of Open Educational Resources in Vietnamese Higher Education Context . Vietnam Journal of Education, 6(3), 216-224. https://doi.org/10.52296/vje.2022.211