Tăng cường sự tham gia của sinh viên trong lớp học kết hợp: So sánh giữa môi trường trực tiếp và trực tuyến

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin đã tác động sâu rộng đến ngành giáo dục, đặc biệt là mô hình lớp học kết hợp (hybrid learning). Đây là hình thức giảng dạy kết hợp giữa phương pháp truyền thống tại lớp học trực tiếp và hình thức học tập trực tuyến thông qua các nền tảng công nghệ. Sự linh hoạt này mang lại nhiều lợi ích, giúp sinh viên có thể chủ động học tập, đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận tri thức. Tuy nhiên, một trong những thách thức lớn nhất là làm thế nào để đảm bảo mức độ tham gia của sinh viên trong cả hai môi trường.

Nghiên cứu của nhóm tác giả từ Universiti Teknologi MARA (Malaysia) và Universitas Negeri Semarang (Indonesia) đã tiến hành phân tích sự tham gia của sinh viên trong lớp học kết hợp, so sánh mức độ tương tác giữa nhóm học trực tiếp và nhóm học trực tuyến. Kết quả nghiên cứu không chỉ cung cấp dữ liệu quan trọng để đánh giá hiệu quả của mô hình hybrid mà còn giúp đưa ra những đề xuất nhằm cải thiện phương pháp giảng dạy.

Dựa trên phân tích dữ liệu thu thập từ sinh viên đại học, nghiên cứu chỉ ra rằng mức độ tham gia của sinh viên học trực tiếp cao hơn đáng kể so với sinh viên học trực tuyến. Điểm trung bình về mức độ tham gia tổng thể của nhóm học trực tiếp đạt 3,9730, cao hơn so với mức 3,7701 của nhóm học trực tuyến. Trong đó, sự khác biệt rõ rệt nhất được ghi nhận ở khía cạnh 'hiệu suất học tập', với điểm số trung bình cao hơn ở nhóm học trực tiếp.

Một phát hiện quan trọng khác là mối tương quan giữa các yếu tố tác động đến sự tham gia. Đối với nhóm học trực tiếp, yếu tố cảm xúc có mối liên hệ chặt chẽ với mức độ tham gia, tức là sinh viên có cảm xúc tích cực sẽ có xu hướng tham gia nhiều hơn vào các hoạt động lớp học. Ngược lại, đối với nhóm học trực tuyến, kỹ năng học tập lại là yếu tố then chốt quyết định mức độ tham gia, cho thấy tầm quan trọng của các chiến lược tự học và tính chủ động trong môi trường học tập từ xa.

Nguồn: Annelies Raes 

Tại Việt Nam, mô hình lớp học kết hợp đang được triển khai rộng rãi, đặc biệt sau giai đoạn chuyển đổi số trong giáo dục do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19. Mặc dù đem lại nhiều lợi ích, nhưng thách thức lớn nhất của phương pháp này vẫn là duy trì mức độ tham gia tích cực của sinh viên trong môi trường trực tuyến. Dựa trên những phát hiện từ nghiên cứu, có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm để cải thiện hiệu quả học tập:

Thứ nhất, cần tăng cường sự tương tác trong môi trường trực tuyến thông qua các hoạt động thảo luận nhóm, bài tập thực hành, và ứng dụng công nghệ đa phương tiện. Việc sử dụng các nền tảng như Microsoft Teams, Zoom, hoặc Moodle để tổ chức các bài giảng tương tác có thể giúp cải thiện sự tham gia của sinh viên.

Thứ hai, giảng viên cần áp dụng các phương pháp giảng dạy hiện đại như lớp học đảo ngược (Flipped Classroom) hoặc học tập dựa trên dự án (Project-based Learning). Những phương pháp này giúp sinh viên chủ động hơn trong việc tìm hiểu kiến thức, từ đó tăng cường mức độ tham gia.

Thứ ba, cần có các biện pháp hỗ trợ tâm lý và tạo động lực học tập cho sinh viên, đặc biệt là nhóm sinh viên gặp khó khăn trong việc tự học trực tuyến. Các hoạt động như cố vấn học tập, hỗ trợ cá nhân, hoặc xây dựng cộng đồng học tập trực tuyến sẽ giúp sinh viên cảm thấy gắn kết hơn với lớp học.

Ngoài ra, sự tham gia của giảng viên trong việc thiết kế và triển khai lớp học kết hợp cũng đóng vai trò quan trọng. Không chỉ đơn thuần là truyền tải kiến thức, giảng viên cần có chiến lược để tạo môi trường học tập hấp dẫn, kết hợp hiệu quả giữa phương pháp dạy học truyền thống và công nghệ hiện đại nhằm tối ưu hóa trải nghiệm của sinh viên.

Lớp học kết hợp là một xu hướng tất yếu trong giáo dục đại học hiện đại, giúp sinh viên linh hoạt hơn trong việc tiếp cận kiến thức và phát triển kỹ năng. Tuy nhiên, để mô hình này đạt hiệu quả cao nhất, cần có những điều chỉnh phù hợp trong phương pháp giảng dạy nhằm tăng cường sự tham gia của sinh viên, đặc biệt là trong môi trường học trực tuyến. Việc nghiên cứu và ứng dụng các giải pháp sáng tạo sẽ giúp nâng cao chất lượng đào tạo và cải thiện trải nghiệm học tập trong thời đại số hóa.

Vân An lược dịch

Nguồn:

Teoh, S. H., Boon Zik Hong, J., Md Shamsudin, N., Singh, P., & Hartono, R. (2025). Students’ engagement in a hybrid classroom: a comparison between face-to-face and virtual environments. Cogent Education, 12(1). https://doi.org/10.1080/2331186X.2025.2451497