Kỹ năng giảng dạy số của giảng viên đại học: Yếu tố quyết định chất lượng giảng dạy trong giáo dục đại học

Giáo dục đại học trong kỷ nguyên số: Sự chuyển đổi tất yếu

Sự phát triển của công nghệ đã và đang thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong giáo dục đại học, thay đổi cách thức giảng viên truyền đạt kiến thức và sinh viên tiếp cận tri thức. Nếu như trước đây, giảng viên chủ yếu giảng dạy theo phương pháp truyền thống – trực tiếp giảng bài trên lớp, thì ngày nay họ cần tích hợp công nghệ vào bài giảng để nâng cao tính tương tác và hiệu quả tiếp thu.

Theo nghiên cứu của Zhang và Wu, việc ứng dụng các công cụ giảng dạy số không chỉ làm phong phú nội dung bài giảng mà còn thúc đẩy sự tham gia chủ động của sinh viên. Giảng viên có thể tận dụng các nền tảng học tập trực tuyến, phần mềm đánh giá số, công cụ hỗ trợ tương tác để tạo ra môi trường học tập linh hoạt và cá nhân hóa. Điều này giúp sinh viên tiếp cận kiến thức theo tốc độ riêng, tăng cường khả năng tư duy phản biện và sáng tạo.

Tuy nhiên, để giảng dạy số đạt hiệu quả cao, giảng viên không chỉ cần thành thạo công nghệ mà còn phải biết cách tích hợp các công cụ này vào chiến lược giảng dạy. Việc sử dụng công nghệ một cách hời hợt, không có sự kết nối với nội dung bài học có thể dẫn đến sự rời rạc trong giảng dạy, làm giảm hiệu quả tiếp thu của sinh viên.

Những yếu tố tác động đến hiệu quả giảng dạy số

Kết quả nghiên cứu cho thấy chất lượng giảng dạy số không chỉ phụ thuộc vào kỹ năng công nghệ của giảng viên mà còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác.

Động lực học tập của sinh viên

Khi giảng viên sử dụng các công cụ số một cách hiệu quả, sinh viên có xu hướng hứng thú hơn với bài giảng, chủ động tham gia vào các hoạt động học tập. Các nền tảng học trực tuyến cung cấp nội dung đa dạng, giúp sinh viên tiếp thu kiến thức theo nhiều cách khác nhau, từ bài giảng video, bài tập tương tác đến các diễn đàn thảo luận.

Mức độ tương tác trong giảng dạy

Giáo dục số giúp tăng cường sự kết nối giữa giảng viên và sinh viên, phá vỡ rào cản không gian và thời gian trong học tập. Việc áp dụng các công cụ hỗ trợ như Zoom, Google Classroom hay Kahoot giúp lớp học trở nên sinh động, thúc đẩy sự tương tác hai chiều và cải thiện chất lượng thảo luận.

Trình độ số của sinh viên

Không phải tất cả sinh viên đều có kỹ năng số ngang nhau, điều này ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu khi tham gia vào các môi trường học tập trực tuyến. Nếu sinh viên thiếu kỹ năng sử dụng công nghệ, họ có thể gặp khó khăn trong việc khai thác tài nguyên học tập hoặc tham gia các bài kiểm tra trực tuyến một cách hiệu quả.

Chất lượng tài nguyên giảng dạy

Tài nguyên số đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ giảng dạy. Những tài liệu học tập chất lượng cao, có tính tương tác tốt sẽ giúp nâng cao trải nghiệm học tập của sinh viên. Ngược lại, nếu giảng viên chỉ sử dụng công cụ số một cách sơ sài, nội dung bài giảng kém hấp dẫn, sinh viên sẽ không thấy được lợi ích thực sự của học tập trực tuyến.

Kinh nghiệm từ Trung Quốc và gợi ý cho Việt Nam

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự khác biệt về mức độ phát triển công nghệ giữa các khu vực có ảnh hưởng đáng kể đến khả năng ứng dụng giảng dạy số. Ở Trung Quốc, mặc dù chính phủ đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ số hóa giáo dục, nhưng vẫn tồn tại khoảng cách lớn giữa các trường đại học ở khu vực thành thị và nông thôn. Các trường đại học lớn có điều kiện đầu tư hệ thống học trực tuyến bài bản, trong khi các trường ở vùng kém phát triển lại gặp khó khăn trong việc triển khai do hạn chế về cơ sở hạ tầng và tài nguyên giảng dạy. Việt Nam cũng đang phải đối mặt với những thách thức tương tự trong quá trình chuyển đổi số giáo dục. Để tối ưu hóa việc ứng dụng giảng dạy số, các trường đại học cần tập trung vào những giải pháp sau:

Nâng cao năng lực số của giảng viên: Đào tạo chuyên sâu về phương pháp sư phạm số, giúp giảng viên không chỉ sử dụng thành thạo công nghệ mà còn biết cách tích hợp công nghệ vào chương trình giảng dạy.

Đầu tư vào hạ tầng công nghệ số: Cung cấp hệ thống học tập trực tuyến ổn định, giúp sinh viên có thể tiếp cận tài nguyên học tập một cách thuận tiện.

Hỗ trợ sinh viên trong việc nâng cao kỹ năng số: Xây dựng các khóa đào tạo về kỹ năng số dành cho sinh viên, giúp họ làm quen với các công cụ học tập trực tuyến, từ đó tối ưu hóa hiệu quả học tập.

Phát triển tài nguyên học tập mở: Tạo ra các tài liệu số phong phú, dễ tiếp cận và có tính tương tác cao để sinh viên có thể học tập linh hoạt, ngay cả khi không có điều kiện tiếp cận giảng dạy trực tiếp.

Sự phát triển của giáo dục đại học trong thời đại số không chỉ phụ thuộc vào công nghệ mà còn nằm ở cách giảng viên sử dụng công nghệ để nâng cao chất lượng giảng dạy. Nghiên cứu của Zhang và Wu nhấn mạnh rằng kỹ năng giảng dạy số không chỉ là một công cụ hỗ trợ mà còn là yếu tố cốt lõi quyết định hiệu quả giảng dạy. Với Việt Nam, để quá trình chuyển đổi số trong giáo dục đại học thực sự mang lại giá trị, cần có chiến lược toàn diện nhằm nâng cao kỹ năng giảng dạy số cho giảng viên, phát triển hạ tầng công nghệ và đảm bảo sinh viên có đủ khả năng khai thác các công cụ số một cách hiệu quả. Điều này không chỉ giúp cải thiện chất lượng đào tạo mà còn đảm bảo sự công bằng trong tiếp cận giáo dục số cho mọi sinh viên, góp phần đưa giáo dục đại học Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ 4.0.

Vân An lược dịch

Nguồn: 

Zhang, J., & Wu, Y. (2025). Impact of university teachers’ digital teaching skills on teaching quality in higher education. Cogent Education, 12(1). https://doi.org/10.1080/2331186X.2024.2436706