Ứng dụng lý thuyết phát triển nhận thức xã hội của Vygotsky trong dạy học toán nhằm phát triển năng lực giao tiếp toán học của học sinh

Bài viết nghiên cứu việc áp dụng lý thuyết phát triển nhận thức xã hội của Vygotsky trong dạy học toán tại các trường trung học, nhằm phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh. Lý thuyết Vygotsky nhấn mạnh vai trò của các yếu tố xã hội trong quá trình học tập, cho rằng sự phát triển nhận thức không chỉ dựa vào năng lực cá nhân mà còn bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi môi trường và các tương tác xã hội. Theo đó, học sinh sẽ phát triển tốt hơn khi học trong môi trường có sự tương tác, hợp tác với giáo viên và bạn bè, giúp xây dựng và củng cố kiến thức.

Lý thuyết của Vygotsky đặt ra khái niệm “vùng phát triển gần” (Zone of Proximal Development - ZPD), mô tả khoảng cách giữa khả năng học sinh có thể làm được một mình và khả năng mà họ có thể đạt được với sự hỗ trợ của người khác. Việc học, theo Vygotsky, không chỉ là việc tiếp thu kiến thức một cách thụ động mà là một quá trình tương tác, giúp học sinh phát triển các kỹ năng thông qua sự hướng dẫn và hợp tác.

Năng lực giao tiếp toán học đóng vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh không chỉ hiểu các khái niệm toán học mà còn có khả năng diễn đạt và giải thích các vấn đề toán học một cách rõ ràng. Giao tiếp toán học không chỉ bao gồm việc diễn đạt ý tưởng mà còn là khả năng thảo luận, tranh luận và giải thích các phương pháp giải quyết vấn đề. Việc học toán thông qua giao tiếp giúp học sinh không chỉ củng cố kiến thức mà còn phát triển các kỹ năng tư duy phản biện và khả năng hợp tác với người khác trong giải quyết vấn đề. Năng lực này là một quá trình hai chiều, nơi học sinh không chỉ tiếp nhận thông tin mà còn tham gia vào các cuộc thảo luận và trao đổi ý tưởng. Các hoạt động giao tiếp trong lớp học như nghe, nói, đọc và viết giúp học sinh củng cố các khái niệm toán học và diễn đạt chúng một cách chính xác. Việc học này đặc biệt quan trọng khi học sinh tham gia vào các nhóm thảo luận, giúp học sinh học hỏi từ bạn bè và giáo viên, đồng thời cải thiện kỹ năng giao tiếp toán học và phát triển tư duy phản biện.

Nhằm nâng cao quá trình học tập và phát triển toàn diện cho học sinh, nghiên cứu đề xuất việc áp dụng lý thuyết Vygotsky vào dạy học toán thông qua các khái niệm “cộng đồng” và “tương tác xã hội”. Cộng đồng lớp học là không gian nơi học sinh có thể giao tiếp và hợp tác với nhau để xây dựng kiến thức. Tương tác xã hội trong lớp học toán không chỉ giúp học sinh củng cố kiến thức toán học mà còn giúp học sinh học cách giải quyết vấn đề thông qua thảo luận và tranh luận. Việc áp dụng lý thuyết này giúp tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi học sinh học hỏi không chỉ từ giáo viên mà còn từ sự tương tác với bạn bè.

Bài báo cũng đưa ra một số ví dụ về các hoạt động giảng dạy mẫu để áp dụng lý thuyết này trong lớp học toán. Ví dụ, trong một bài học đại số, học sinh có thể được chia thành nhóm để thảo luận về các vấn đề toán học, trình bày kết quả và nhận phản hồi từ các nhóm khác. Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp toán học mà còn khuyến khích học sinh hợp tác và phản biện lẫn nhau, qua đó nâng cao khả năng tư duy phản biện và sự hiểu biết về các khái niệm toán học.

Nguồn: Pixabay.com

Một yếu tố quan trọng trong việc áp dụng lý thuyết Vygotsky vào lớp học toán là tạo ra một môi trường học tập mở và thân thiện. Giáo viên cần khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động giao tiếp toán học, giúp học sinh cảm thấy tự tin khi chia sẻ ý tưởng và thảo luận với bạn bè. Môi trường lớp học như vậy không chỉ giúp học sinh học tốt hơn mà còn phát triển các kỹ năng giao tiếp, hợp tác và tư duy phản biện cần thiết cho tương lai.

Như vậy, việc áp dụng lý thuyết Vygotsky vào dạy học toán giúp phát triển năng lực giao tiếp toán học của học sinh. Các khái niệm “cộng đồng” và “tương tác xã hội” trong lý thuyết này tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi học sinh có thể học hỏi và phát triển thông qua sự tương tác và hợp tác với giáo viên và bạn bè. Những hoạt động giao tiếp toán học trong lớp học không chỉ giúp học sinh củng cố kiến thức mà còn phát triển các kỹ năng giao tiếp, hợp tác và tư duy phản biện, từ đó học sinh không chỉ nắm vững kiến thức toán học mà còn phát triển các kỹ năng cần thiết trong tương lai.

Hoàng Dũng lược dịch

Nguồn:

Luong, P. A. (2022). Applying the Concepts of “Community” and “Social Interaction” from Vygotsky’s Sociocultural Theory of Cognitive Development in Math Teaching to Develop Learner’s Math Communication Competencies. Vietnam Journal of Education, 6(3), 209-215. https://doi.org/10.52296/vje.2022.243