Ảnh hưởng của đặc điểm thể chế đến năng suất nghiên cứu của giảng viên tại trường Đại học định hướng nghiên cứu ở Việt Nam

Nghiên cứu khoa học đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục đại học, góp phần cải thiện chất lượng giảng dạy và khẳng định danh tiếng của các trường đại học trên trường quốc tế. Trong các cơ sở giáo dục đại học định hướng nghiên cứu, năng suất nghiên cứu (RP - Research Productivity) của giảng viên là một tiêu chí quan trọng để đánh giá hiệu quả học thuật. Các nghiên cứu trước đây đã xác định nhiều yếu tố ảnh hưởng đến RP, bao gồm đặc điểm cá nhân, chính sách nghiên cứu, môi trường thể chế và cơ sở hạ tầng học thuật. Tuy nhiên, tại Việt Nam, vẫn còn ít nghiên cứu đi sâu vào phân tích mối quan hệ giữa đặc điểm thể chế của trường đại học và năng suất nghiên cứu của giảng viên.

Với mục tiêu kiểm tra mối quan hệ giữa môi trường thể chế, mục tiêu phối hợp và văn hóa nghiên cứu đối với năng suất nghiên cứu, nghiên cứu đã khảo sát 96 giảng viên và sử dụng các phương pháp phân tích định lượng như thống kê mô tả, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy Poisson để đánh giá tác động của các yếu tố thể chế lên số lượng bài báo công bố.

Kết quả cho thấy môi trường thể chế có ảnh hưởng tích cực đến năng suất nghiên cứu, nghĩa là khi giảng viên được làm việc trong môi trường học thuật thuận lợi, có sự hỗ trợ từ đồng nghiệp và có điều kiện hợp tác nghiên cứu tốt, số lượng bài báo được công bố tăng lên đáng kể. Ngược lại, mục tiêu phối hợp và văn hóa nghiên cứu lại có tác động tiêu cực, thể hiện qua việc giảng viên có điểm số cao ở hai yếu tố này thường có số lượng bài báo thấp hơn. Nguyên nhân có thể là do các mục tiêu nghiên cứu quá chặt chẽ đã hạn chế khả năng nghiên cứu liên ngành, làm giảm sự sáng tạo trong học thuật. Ngoài ra, văn hóa nghiên cứu chưa thực sự hiệu quả, thể hiện qua việc thiếu tài nguyên nghiên cứu, hệ thống cố vấn chưa phát huy tác dụng và áp lực giảng dạy cao khiến giảng viên không có đủ thời gian dành cho nghiên cứu.

Những phát hiện này gợi ý rằng để nâng cao năng suất nghiên cứu, các trường đại học cần tập trung xây dựng một môi trường thể chế thuận lợi, khuyến khích sự hợp tác nghiên cứu giữa các giảng viên, tăng cường hỗ trợ tài chính và tạo điều kiện để họ tham gia vào các mạng lưới học thuật rộng hơn. Đồng thời, việc thiết lập các mục tiêu nghiên cứu cần linh hoạt hơn để tránh làm hạn chế khả năng sáng tạo của giảng viên, thay vào đó nên khuyến khích nghiên cứu liên ngành. Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ nghiên cứu cần được cải thiện thông qua việc cung cấp thêm tài nguyên, giảm tải giảng dạy để giảng viên có thêm thời gian dành cho nghiên cứu và thiết lập hệ thống cố vấn hiệu quả hơn nhằm hỗ trợ các giảng viên trẻ phát triển học thuật.

Như vậy, môi trường thể chế có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy năng suất nghiên cứu, trong khi các chính sách nghiên cứu cứng nhắc và sự thiếu hụt tài nguyên nghiên cứu có thể làm giảm số lượng bài báo công bố. Những phát hiện này không chỉ cung cấp cơ sở thực nghiệm cho việc điều chỉnh chính sách quản lý nghiên cứu mà còn mở ra những hướng đi mới cho các nghiên cứu tiếp theo, đặc biệt là việc phân tích sâu hơn tác động của đặc điểm thể chế trong các bối cảnh học thuật khác nhau. Tuy nhiên, nghiên cứu này có một số hạn chế khi chỉ xem xét số lượng bài báo công bố mà chưa đánh giá chất lượng của các công bố này. Đồng thời, nghiên cứu chưa đi sâu vào phân tích ảnh hưởng của từng ngành học đến năng suất nghiên cứu. Do đó, các nghiên cứu trong tương lai có thể kết hợp phương pháp định tính như phỏng vấn chuyên sâu để hiểu rõ hơn về các yếu tố tác động đến năng suất nghiên cứu, cũng như xem xét ảnh hưởng của ngành học và chất lượng công bố để có những đề xuất chính sách phù hợp hơn cho hệ thống giáo dục đại học tại Việt Nam.

Hoàng Dũng lược dịch

Nguồn:

Nguyen, P. V. (2022). Influence of Institutional Characteristics on Academic Staff’s Research Productivity: The Case of a Vietnamese Research-oriented Higher Education Institution. Vietnam Journal of Education, 6(3), 196-208. https://doi.org/10.52296/vje.2022.202