Giáo dục Công dân Toàn cầu: Góc nhìn từ sinh viên đại học Anh Quốc

Giáo dục Công dân Toàn cầu (Global Citizenship Education - GCE) được thiết kế nhằm trang bị cho sinh viên những kỹ năng, kiến thức và thái độ cần thiết để giải quyết các vấn đề toàn cầu như bất bình đẳng xã hội, nhân quyền, và phát triển bền vững. Mục tiêu chính của GCE là xây dựng nhận thức toàn diện về sự liên kết giữa các quốc gia, đồng thời khuyến khích tinh thần trách nhiệm vượt qua ranh giới địa lý và văn hóa. Trong giáo dục đại học, GCE không chỉ đóng vai trò như một triết lý giáo dục mà còn là một phần của các chuẩn đầu ra dành cho sinh viên, giúp họ trở thành những công dân toàn cầu với khả năng tư duy phản biện và giải quyết vấn đề một cách có đạo đức.

Một nghiên cứu gần đây tại Anh Quốc, được thực hiện bởi nhóm học giả từ Đại học Leeds, đã khám phá cách sinh viên tiếp cận và đánh giá GCE trong chương trình học đại học. Nghiên cứu chỉ ra rằng mặc dù chỉ 12,87% sinh viên từng nghe đến khái niệm này, đa số sinh viên vẫn có sự hiểu biết cơ bản về nội hàm của nó thông qua trải nghiệm học tập và hoạt động xã hội. Kết quả nghiên cứu làm nổi bật sự cần thiết phải nâng cao nhận thức của sinh viên về GCE cũng như cách tích hợp hiệu quả vào chương trình giảng dạy.

Mặc dù GCE ngày càng được công nhận là một yếu tố quan trọng trong giáo dục đại học, việc triển khai nó vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên, khái niệm GCE thường được mô tả một cách trừu tượng và thiếu sự cụ thể, khiến sinh viên khó hiểu rõ cách nó áp dụng vào các lĩnh vực học tập khác nhau. Nhiều sinh viên tham gia nghiên cứu nhận xét rằng định nghĩa GCE còn quá rộng và không cung cấp hướng dẫn chi tiết để kết nối các mục tiêu toàn cầu với nội dung giảng dạy từng ngành. Bên cạnh đó, sự liên quan của GCE đối với các ngành học cụ thể cũng là một trở ngại lớn. Sinh viên từ các lĩnh vực như y khoa hay kỹ thuật thường cảm thấy khó khăn trong việc liên kết các khái niệm toàn cầu như công bằng xã hội hay phát triển bền vững vào chương trình học vốn tập trung vào kỹ thuật chuyên môn. Điều này dẫn đến một thực trạng mà GCE có thể bị coi là "ngoại vi" và không gắn bó mật thiết với trải nghiệm học tập chính của sinh viên. Hơn nữa, tính thực tiễn trong việc triển khai GCE là một vấn đề được nhiều sinh viên đặt ra. Một số sinh viên lo ngại rằng các khái niệm của GCE không được thực hiện nhất quán trong chương trình giảng dạy, dẫn đến sự mất cân bằng giữa mục tiêu lý thuyết và cách tiếp cận thực tế. Điều này cũng làm dấy lên câu hỏi liệu GCE nên được tích hợp vào chương trình chính khóa hay phát triển thông qua các hoạt động ngoại khóa như trao đổi quốc tế hoặc các khóa học mùa hè.

Nguồn: garneteducation

Tuy phải đối mặt với nhiều thách thức, GCE vẫn được đánh giá cao về khả năng tạo ra giá trị thực tiễn. Sinh viên tham gia nghiên cứu nhấn mạnh rằng GCE giúp họ phát triển kỹ năng phản biện, tư duy đa chiều, và khả năng làm việc trong môi trường đa văn hóa. Một số sinh viên còn nhận thấy rằng GCE không chỉ giúp họ mở rộng tầm nhìn toàn cầu mà còn cải thiện năng lực cá nhân, đặc biệt trong việc giao tiếp và xử lý các vấn đề phức tạp. Ngoài ra, GCE cũng được coi là một yếu tố quan trọng thúc đẩy cơ hội việc làm sau khi tốt nghiệp. Trong một thế giới toàn cầu hóa, những kỹ năng mà GCE mang lại, như khả năng làm việc với các nền văn hóa khác nhau hay giải quyết các vấn đề toàn cầu, được nhiều nhà tuyển dụng đánh giá cao. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi ích của GCE, các trường đại học cần có cách tiếp cận linh hoạt, đảm bảo nội dung giảng dạy không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà còn mang tính ứng dụng cao.

Từ góc nhìn của nghiên cứu trên, Việt Nam có thể rút ra một số kinh nghiệm trong việc thúc đẩy Giáo dục Công dân Toàn cầu tại các cơ sở giáo dục đại học. Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập mạnh mẽ vào nền kinh tế toàn cầu, việc trang bị cho sinh viên khả năng tư duy và hành động trong môi trường quốc tế là vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, các trường đại học tại Việt Nam cần tập trung vào một số điểm mấu chốt. Thứ nhất, cần xây dựng một định nghĩa rõ ràng và cụ thể về GCE phù hợp với ngữ cảnh Việt Nam. Các khái niệm như công bằng xã hội, phát triển bền vững và quyền con người cần được lồng ghép vào chương trình học một cách thực tiễn, liên kết chặt chẽ với các môn học chuyên ngành. Điều này giúp sinh viên không chỉ hiểu mà còn thấy được giá trị của GCE trong cuộc sống và sự nghiệp tương lai. Thứ hai, Việt Nam cần khuyến khích việc học tập trải nghiệm thông qua các chương trình trao đổi quốc tế, thực tập đa văn hóa, hoặc các dự án cộng đồng với sự tham gia của nhiều quốc gia. Những trải nghiệm này không chỉ làm tăng tính thực tiễn của GCE mà còn giúp sinh viên phát triển kỹ năng làm việc nhóm, tư duy đa chiều và khả năng giải quyết vấn đề. Thứ ba, các trường đại học cần linh hoạt hơn trong cách triển khai GCE, không giới hạn trong các khóa học bắt buộc mà còn mở rộng sang các hoạt động ngoại khóa. Việc tạo ra các không gian đối thoại đa văn hóa hoặc hội thảo về các vấn đề toàn cầu cũng là một cách hiệu quả để nâng cao nhận thức và khuyến khích sinh viên tham gia tích cực.

Giáo dục Công dân Toàn cầu là một yếu tố quan trọng trong việc chuẩn bị sinh viên cho một thế giới toàn cầu hóa. Nghiên cứu từ Anh Quốc đã làm nổi bật cả những lợi ích và thách thức trong việc triển khai GCE, đồng thời mang lại bài học hữu ích cho các quốc gia như Việt Nam. Để thực sự phát huy hiệu quả của GCE, các trường đại học cần linh hoạt hơn trong cách tiếp cận, đảm bảo rằng chương trình này không chỉ là một khái niệm lý thuyết mà còn là một công cụ thực tiễn giúp sinh viên xây dựng kỹ năng và giá trị sống cần thiết.

Vân An lược dịch

Nguồn:

Pownall, M., Birtill, P., & Harris, R. (2024). Student perceptions of global citizenship education in the university curriculum. Perspectives: Policy and Practice in Higher Education, 1–10. https://doi.org/10.1080/13603108.2024.2422501