Hợp tác thiết kế chương trình giáo dục đại học: Cách tiếp cận mang tính đổi mới

Trong bối cảnh giáo dục đại học đang thay đổi nhanh chóng, việc cập nhật và đổi mới chương trình học không chỉ là nhiệm vụ mà còn là một yêu cầu cấp thiết. Sự phát triển của tri thức ngành, kỳ vọng ngày càng cao từ sinh viên và sự đổi mới công nghệ đang thúc đẩy các trường đại học phải liên tục điều chỉnh cả nội dung lẫn phương pháp giảng dạy. Tuy nhiên, thách thức đặt ra không chỉ nằm ở việc thay đổi, mà còn là cách để thực hiện sự đổi mới một cách hiệu quả và có ý nghĩa đối với tất cả các bên liên quan.

Thiết kế đồng sáng tạo (co-design) là một phương pháp hợp tác, trong đó các nhà giáo dục, sinh viên, doanh nghiệp và các chuyên gia cùng tham gia để xây dựng chương trình học. Thay vì dựa trên các quyết định cá nhân, phương pháp này khuyến khích sự tham gia tập thể nhằm tạo ra các giải pháp phù hợp hơn với thực tế. Cách tiếp cận này không chỉ phá vỡ những giả định và rào cản của tư duy cá nhân, mà còn khuyến khích sự đổi mới thông qua việc chia sẻ ý tưởng, kinh nghiệm và nguồn lực. Thiết kế đồng sáng tạo được thực hiện thông qua các thành phần chính: cách diễn đạt (sayings), hành động cụ thể (doings) và mối quan hệ hợp tác (relatings). Ba yếu tố này không chỉ gắn kết các thành viên mà còn định hình cách họ cùng làm việc để giải quyết vấn đề. Mỗi thành viên đóng góp những kỹ năng và kinh nghiệm riêng, từ đó tạo ra các giải pháp đa chiều, vượt qua những hạn chế của cách làm việc truyền thống.

Nguồn: studentcentereddesign

Nghiên cứu của Đại học Sydney đã phân tích ba trường hợp thực tế trong thiết kế chương trình học. Dự án đầu tiên tập trung vào việc cải thiện hệ thống quản lý học tập (LMS), nơi sự thiếu tin tưởng giữa các thành viên đã được giải quyết thông qua giao tiếp và minh bạch hóa vai trò. Dự án thứ hai nhấn mạnh việc thay đổi cách tiếp cận với tài liệu học và bài giảng trực tuyến, từ đó tăng cường tính tương tác và sự tham gia của sinh viên. Dự án thứ ba định hình lại nội dung học tập bằng cách xây dựng các "trục nội dung chính" giúp sinh viên kết nối kiến thức với thực tế ngành nghề. Những dự án này đều nhấn mạnh vai trò của sự linh hoạt, khả năng thích ứng và sự sẵn sàng học hỏi của các thành viên tham gia. Các kết quả không chỉ mang lại sự cải tiến cho từng chương trình cụ thể, mà còn để lại những tác động lâu dài trong văn hóa giáo dục tại trường. Thiết kế đồng sáng tạo đã chứng minh rằng đây không chỉ là công cụ đổi mới mà còn là phương pháp phát triển chuyên môn cho các nhà giáo dục.

Tại Việt Nam, các trường đại học đang đối mặt với nhiều thách thức tương tự như các cơ sở giáo dục quốc tế, từ việc bắt kịp sự thay đổi của thị trường lao động đến cải thiện trải nghiệm học tập của sinh viên. Tuy nhiên, việc đổi mới chương trình học vẫn còn phụ thuộc nhiều vào quyết định từ các nhà quản lý hơn là sự tham gia tập thể của các bên liên quan. Đây là một trong những điểm mà thiết kế đồng sáng tạo có thể mang lại giá trị lớn. Việc áp dụng thiết kế đồng sáng tạo tại Việt Nam có thể khuyến khích sự tham gia sâu hơn từ giảng viên, sinh viên và các doanh nghiệp. Điều này không chỉ giúp tăng tính thực tiễn của chương trình học, mà còn thúc đẩy sự kết nối giữa nhà trường và xã hội. Một ví dụ điển hình có thể là việc tích hợp các bài tập thực tiễn từ doanh nghiệp vào chương trình giảng dạy, với sự đóng góp ý kiến trực tiếp từ sinh viên. Đồng thời, các buổi hội thảo chung giữa giảng viên và đại diện ngành nghề cũng có thể là cơ hội để tạo ra những nội dung học tập phù hợp với xu hướng.

Thiết kế đồng sáng tạo không chỉ là một phương pháp đổi mới chương trình học mà còn là cách để thay đổi cách chúng ta nghĩ về giáo dục. Thay vì áp dụng các giải pháp có sẵn, việc lắng nghe và cùng làm việc giữa các bên liên quan mở ra những con đường mới cho sự phát triển bền vững. Việt Nam với tiềm năng và những thách thức đặc thù, có thể học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế để phát triển mô hình giáo dục lấy người học làm trung tâm, từ đó xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai.

Vân An lược dịch

Nguồn:

Zeivots, S., Hopwood, N., Wardak, D., & Cram, A. (2024). Co-design practice in higher education: practice theory insights into collaborative curriculum development. Higher Education Research & Development, 1–15. https://doi.org/10.1080/07294360.2024.2410269