Cần giải quyết ba nhóm chính sách lớn đối với giáo dục mầm non

Ảnh minh họa. Ảnh: Trung tâm TTSK (Bộ GDĐT)

Theo báo cáo đánh giá tác động chính sách xây dựng Nghị quyết Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3-5 tuổi của Vụ Giáo dục mầm non, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT), giáo dục mầm non đã hoàn thành một số mục tiêu của Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 – 2020 theo Quyết định số 711/QĐ-TTg ngày 13/6/20220 “hoàn thành mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi vào năm 2025; đến năm 2020, có 80% trong độ tuổi mẫu giáo được chăm sóc, giáo dục tại các cơ sở giáo dục mầm non; tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng trong các cơ sở giáo dục mầm non giảm xuống dưới 10%”.

Thông qua các chương trình, đề án, chính sách đầu tư của Chính phủ, chính quyền các địa phương; sự phối hợp của các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị xã hội; các tổ chức, cá nhân và nhân dân, giáo dục mầm non đã có những bước tiến phát triển. Từ cấp học còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, đội ngũ, mạng lưới trường lớp chưa được quan tâm, quy hoạch, đến nay giáo dục mầm non đã có bước phát triển khá toàn diện về quy mô, mạng lưới trường, lớp được mở rộng. Giáo dục mầm non công lập được sắp xếp phù hợp với tình hình địa phương, giáo dục mầm non ngoài công lập được tạo điều kiện để phát triển góp phần đa dạng hóa loại hình trường lớp. Chinhs ách hỗ trợ ăn trưa cho trẻ em mẫu giáo đã tác động sâu sắc đối với việc phát triển giáo dục mầm non vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn, góp phần tăng tỉ lệ huy động trẻ đến trường, tăng tỉ lệ trẻ được chăm sóc giáo dục 2 buổi/ngày.

Hằng năm, có trên 5,1 triệu trẻ mầm non được nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục tại 15.256 trường mầm non và 17.444 cơ sở giáo dục mầm non độc lập; tỷ lệ huy động trẻ em nhà trẻ đạt 34,6%, tỷ lệ huy động trẻ em mẫu giáo đạt 93,6%. Tỷ lệ trường mâm non dân lập, tư thục chiếm 20,8%. Tỷ lệ trẻ em ở các cơ sở giáo dục mầm non dân lập, tư thục chiếm 27,4%. Toàn quốc có 59,5% trường mầm non đạt chuẩn quốc gia. Tỷ lệ phòng học kiên cố đạt 84,8%, tỷ lệ giáo viên /lớp đạt 1,87 giáo viên/lớp.

Việc thực hiện thành công các mục tiêu cơ bản của Đề án phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi đã góp phần nâng cao tỷ lệ trẻ em được tới trường/lớp; thu hút được một nguồn lực lớn để đầu tư cơ sở vật chất theo yêu cầu kiên cố hóa, chuẩn hóa phục vụ công tác chăm sóc và giáo dục trẻ ở các địa phương. Kết quả thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi có tác dụng tốt đối với sự phát triển của trẻ 5 tuổi, đồng thời tạo sự an tâm, tin tưởng của cha mẹ trẻ và cộng đồng đối với giáo dục mầm non.

Tuy nhiên, giáo dục mầm non vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức lớn. Còn một số lượng khá lớn trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 4 tuổi chưa được tiếp cận với giáo dục mầm non tạo sự mất công bằng trong tiếp cận giáo dục. Hiện nay, có gần 300.000 trẻ em mẫu giáo chưa được đến trường, tập trung tại những nơi khó khăn, đặc biệt khó khăn, vùng cao, miền núi, biên giới, hải đảo, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số. Hiện nay, giáo dục mầm non vẫn còn 0,5% phòng học tạm và gần 3.000 phòng học nhờ/học mượn. Đồ chơi ngoài trời, thiết bị dạy học trong các lớp thường xuyên xuống cấp, hỏng hóc, thiếu hụt.

Giai đoạn 10 năm qua, chính sách thu hút, hỗ trợ giáo viên chưa tương xứng với đặc thù hoạt động nghề nghiệp của giáo viên mầm non. Vì vậy, về tuyển dụng đội ngũ chưa tạo được động lực để giáo viên yên tâm, gắn bó công tác, ổn định đời sống, phát triển và lâu bền. Bên cạnh đó, các điều kiện đảm bảo chất lượng, công tác xã hội hóa, đa dạng hóa các loại hình trường giáo dục mầm non còn hạn chế dẫn tới gánh nặng vẫn được đặt lên các cơ sở giáo dục mầm non công lập. Chính vì vậy, Bộ GDĐT đang chủ trì thực hiện xây dựng Nghị quyết Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi. Đây sẽ là căn cứ pháp lý mang tính vững chắc, nền tảng, đầy đủ để phát triển giáo dục mầm non trong thời gian tiếp theo.

Theo ông Nguyễn Bá Minh, Vụ trưởng Vụ Giáo dục mầm non, Bộ GDĐT cho biết: Việc xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3-5 tuổi nhằm đảm bảo việc triển khai chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển kinh tế - xã hội, chỉ đạo của Chính phủ về phổ cập giáo dục mẫu giáo trên phạm vi cả nước. Xây dựng hành lang pháp lý để huy động nguồn lực đầu tư đảm bảo các điều kiện thực hiện phổ cập giáo dục mẫu giáo. Đảm bảo trẻ em mẫu giáo được tiếp cận giáo dục mầm non có chất lượng; chuẩn bị tốt về thể chất, trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ, ngôn ngữ và tâm lý sẵn sàng đi học, bảo đảm chất lượng để vào lớp một, góp phần vào thực hiện quyền của trẻ em.

Nghị quyết sẽ tập trung giải quyết ba nhóm chính sách: Hoàn thiện chính sách ưu đãi đối với trẻ em mẫu giáo trong độ tuổi thực hiện phổ cập, đảm bảo tỷ lệ trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo được huy động đến cơ sở giáo dục mầm non để được nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục theo Chương trình Giáo dục mầm non; chính sách thu hút đội ngũ, ưu đãi đối với cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên cấp học mầm non thực hiện phổ cập giáo dục mẫu giáo; đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp giáo dục mầm non, bổ sung cơ chế, chính sách phát triển mạng lưới trường lớp đáp ứng nhu cầu tới trường của trẻ em mẫu giáo.

Phó Giám đốc Sở GDĐT Bắc Giang Nguyễn Văn Thêm cho rằng việc xây dựng Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi là phù hợp và cần thiết trước đòi hỏi từ thực tế. Phó Giám đốc Sở GDĐT Bắc Giang đề xuất cần có thêm những quy định rõ hơn về các tiêu chuẩn của các mức độ đạt chuẩn và có sự thống nhất, đồng bộ giữa các văn bản; cần thêm đối tượng trẻ mầm non được thụ hưởng các chính sách dành là con công nhân tại các khu công nghiệp.

Là địa phương còn nhiều khó khăn, tỉnh Đắk Lắk hiện nay có 237 trường mầm non, 3269 phòng học mầm non, trong đó có 28 phòng nhà mượn tạm và 25 phòng học tạm. Theo Phó Trưởng Phòng Giáo dục Tiểu học - Giáo dục Mầm non, Sở GDĐT Đắk Lắk Võ Thị Phượng, cần có những cơ chế đặc thù vùng khó vì chỉ tiêu huy động trẻ ra lớp ở những địa phương này rất khó khăn. Ngoài ra, cần có những chính sách để thu hút, tuyển dụng giáo viên mầm non gắn bó để tạo điều kiện thay đổi giáo dục bậc mầm non ở những các địa phương khó khăn.

Phó Trưởng Phòng Giáo dục Tiểu học - Giáo dục mầm non, Sở GDĐT Lạng Sơn Nguyễn Ngọc chia sẻ: Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng Lạng Sơn quyết tâm thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3 đến 5 tuổi. Hiện nay tỉ lệ huy động trẻ ra lớp trên địa bàn đạt gần 99%. Nhằm khắc phục khó khăn, ngành Giáo dục tỉnh đã thực hiện đồng bộ các giải pháp để đảm bảo thực hiện phổ cập giáo dục bậc mầm non trên địa bàn.

Nhấn mạnh về những yếu tố đảm bảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Đinh Công Sỹ cho rằng, con người và cơ sở vật chất đóng vai trò quan trọng trong quá trình triển khai tại các địa phương. Do đó, cần tập trung nguồn lực, đảm bảo các yếu tố để khi ban hành, chính sách được thực hiện thành công, hiệu quả. Ông Đinh Công Sỹ cho biết, tại Kỳ họp thứ 8 sắp tới, dự thảo Luật Nhà giáo sẽ được trình để Quốc hội thảo luận cho ý kiến lần đầu; dự kiến sẽ thông qua vào cuối năm 2025. Từ đó, nhiều chính sách về giáo viên mầm non cũng được điều chỉnh tích cực.

Đánh giá vai trò và tầm quan trọng của việc xây dựng Nghị quyết, Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Thị Kim Chi nhận định: Nhiệm vụ phổ cập giáo giáo dục mầm non cho trẻ 3 đến 5 tuổi được đề cập, nêu rõ, quán triệt ở Nghị quyết số 42 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Nghị quyết số 68 của Chính phủ và gần nhất là Kết luận số 91 của Bộ Chính trị. Điều đó khẳng định Đảng, Nhà nước, Chính phủ rất quan tâm đến việc thực hiện nhiệm vụ này. “Tuy nhiên, cần tập trung, quan tâm hơn nữa để đáp ứng được nhu cầu, đòi hỏi thực tế và quan trọng hơn là phải làm hết sức phát triển thế hệ măng non của đất nước. Nếu ví giáo dục như một ngôi nhà thì bậc mầm non chính là nền móng. Do đó, cần tập trung và ưu tiên cho việc xây dựng nền móng thật vững chắc”, Thứ trưởng chia sẻ.

Về nhiệm vụ xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3-5 tuổi, Thứ trưởng cho biết, mặc dù đã có sự chuẩn bị tích cực song quan trọng nhất là phải tham mưu, xây dựng Nghị quyết như thế nào để sau khi đi vào thực tế triển khai, các địa phương có thể tham mưu, ban hành nhiều chính sách, đưa ra các giải pháp, tạo nguồn lực đổi mới giáo dục mầm non.

Đức Vinh