Ứng dụng cử chỉ để phát triển ngữ điệu trong giảng dạy tiếng Anh cho trẻ mầm non

Các nghiên cứu trước đây đã chứng minh mối quan hệ mật thiết giữa cử chỉ và ngôn ngữ trong quá trình tiếp thu ngôn ngữ thứ nhất (L1) và ngôn ngữ thứ hai (L2). Cử chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người học hiểu rõ hơn và nhớ lâu hơn, nhờ vào việc cung cấp các tín hiệu phi ngôn ngữ giúp củng cố lời nói. McCafferty (2004) đã nêu rõ rằng ngôn ngữ và cử chỉ là hai yếu tố liên kết chặt chẽ, có thể hỗ trợ người học L2 vượt qua những khó khăn trong việc phát triển từ vựng, ngữ pháp và diễn đạt. Trong quá trình học tập, cử chỉ không chỉ đóng vai trò là đầu vào giúp thu hút sự chú ý và tăng cường hiểu biết về mặt ngữ nghĩa, mà còn đóng vai trò là đầu ra, hỗ trợ trong việc cấu trúc các yếu tố ngữ điệu như nhịp điệu và trọng âm trong lời nói.

Đặc biệt, đối với người học tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai tại Việt Nam, sự khác biệt lớn về cấu trúc ngữ âm giữa tiếng Việt và tiếng Anh càng khiến vai trò của ngữ điệu trở nên quan trọng hơn. Trong khi tiếng Việt là ngôn ngữ có đặc điểm ngữ điệu theo âm tiết và nhịp độ tương đối đồng đều, tiếng Anh là ngôn ngữ có nhịp điệu và ngữ điệu thay đổi theo trọng âm, điều này ảnh hưởng lớn đến cách người học nhận thức và sản xuất âm thanh trong tiếng Anh.

Dù vậy, đa số các nghiên cứu trước đây đều tập trung vào người học lớn tuổi hơn hoặc được thực hiện trong các bối cảnh giáo dục phương Tây. Các yếu tố văn hóa và thực tiễn giáo dục có thể ảnh hưởng đến cách cử chỉ được nhận thức và sử dụng. Điều này tạo ra một khoảng trống trong nghiên cứu về tác động của cử chỉ đối với việc dạy ngữ điệu cho người học nhỏ tuổi, đặc biệt là trong các bối cảnh “phi phương Tây” như Việt Nam. Nghiên cứu này nhằm thu hẹp khoảng trống này bằng cách điều tra hiệu quả của phương pháp dạy ngữ điệu dựa trên cử chỉ cho các học sinh mầm non người Việt. Các học sinh từ 4 đến 6 tuổi được chia thành hai nhóm: nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng. Nhóm thực nghiệm được dạy ngữ điệu tiếng Anh thông qua việc kết hợp cử chỉ với các hoạt động vui chơi như trò chơi và mô phỏng hành động của giáo viên. Trong khi đó, nhóm đối chứng học theo phương pháp truyền thống chỉ tập trung vào lời nói mà không có sự hỗ trợ của cử chỉ.

Nguồn: Twinkl

Kết quả nghiên cứu cho thấy, nhóm học sinh thực nghiệm có sự cải thiện đáng kể về khả năng ngữ điệu so với nhóm đối chứng. Trước khi bắt đầu can thiệp, cả hai nhóm có trình độ ngữ điệu tương đương, nhưng sau khi tham gia các buổi học, nhóm thực nghiệm đạt điểm cao hơn rõ rệt về độ chính xác ngữ điệu. Sự khác biệt này được xác định thông qua các bài kiểm tra ngữ điệu được thực hiện trước và sau can thiệp. Cụ thể, nhóm thực nghiệm không chỉ cải thiện khả năng ngữ điệu mà còn thể hiện sự tham gia và hứng thú nhiều hơn trong lớp học.

Việc sử dụng cử chỉ giúp các học sinh nhỏ tuổi, vốn có khả năng ghi nhớ ngắn hạn, dễ dàng ghi nhớ và tái hiện lại các mẫu ngữ điệu. Thông qua việc đồng bộ hóa cử chỉ với lời nói, các học sinh trong nhóm thực nghiệm có thể nắm bắt tốt hơn các khái niệm trừu tượng về ngữ điệu như nhịp điệu và trọng âm, từ đó cải thiện khả năng phát âm. Ngoài ra, kết quả quan sát trong lớp cho thấy học sinh thuộc nhóm thực nghiệm tham gia tích cực hơn vào các hoạt động học tập, không còn e dè như ban đầu và thể hiện sự hứng thú khi sử dụng cử chỉ để hỗ trợ việc nói tiếng Anh. Từ việc ban đầu còn bỡ ngỡ với việc kết hợp cử chỉ và lời nói, các học sinh dần dần tự tin và sáng tạo hơn trong việc sử dụng cử chỉ để hỗ trợ ngôn ngữ. Nghiên cứu cũng ghi nhận một số khó khăn ban đầu, khi một số học sinh bị xao lãng và không hợp tác hoặc trở nên quá hiếu động khi tham gia các hoạt động có tính chất trò chơi. Tuy nhiên, bằng sự kiên nhẫn và linh hoạt của giáo viên, học sinh dần hiểu rõ và làm quen với phương pháp này, từ đó tạo ra một môi trường học tập tích cực và vui vẻ.

Có thể nhận định, phương pháp giảng dạy dựa trên cử chỉ có tác động tích cực đến việc dạy ngữ điệu cho trẻ em rất nhỏ tại Việt Nam. Cử chỉ không chỉ giúp cải thiện khả năng phát âm và ngữ điệu mà còn thúc đẩy sự tham gia tích cực và hứng thú của học sinh trong các hoạt động lớp học. Phương pháp này không chỉ cung cấp một công cụ hiệu quả để nâng cao khả năng ngôn ngữ mà còn tạo ra một môi trường học tập thú vị và sinh động, phù hợp với phong cách học tập tự nhiên của trẻ em. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về vai trò của cử chỉ trong việc cải thiện khả năng ngữ điệu và phát âm (Tellier, 2008; Iizuka et al., 2020).

Tuy nhiên, nghiên cứu còn một số hạn chế, bao gồm kích thước mẫu hạn chế và thời gian can thiệp ngắn. Nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng quy mô và thời gian nghiên cứu, cũng như xem xét việc sử dụng các công cụ phân tích khác như video để ghi lại các tương tác trong lớp học. Nhìn chung, phương pháp dạy ngữ điệu thông qua cử chỉ có tiềm năng trở thành một chiến lược giảng dạy hiệu quả, đặc biệt là trong các bối cảnh giáo dục “phi phương Tây”.

Huyền Đức lược dịch

Nguồn: Nguyen, N. T. N., & Luu, T. M. V. (2024). Developing Intonation Through Gestures in Early English Language Teaching. AsiaCALL Online Journal, 15(2), 1-13.