Tiêu chuẩn chuyên môn và đánh giá hiệu trưởng: Một phân tích so sánh giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ

Nguyên tắc tiêu chuẩn chính ở Trung Quốc

Bộ quy tắc MOE Trung Quốc 2013 phản ánh rõ về những nguyên tắc nào nên được sử dụng để phát triển các tiêu chuẩn chuyên môn cho hiệu trưởng. Phần đầu tiên của văn bản được gọi là “các nguyên tắc cơ bản” và bao gồm 05 nguyên tắc cụ thể:

“1. Đạo đức là trên hết. Hiệu trưởng kiên trì đường lối xã hội chủ nghĩa trong quản lý nhà trường, thực hiện chính sách giáo dục của Đảng Cộng sản Trung Quốc, lồng ghép hệ thống giá trị cốt lõi xã hội chủ nghĩa vào toàn bộ quá trình giáo dục nhà trường, thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo pháp luật. ; người hiệu trưởng yêu thích giáo dục và quản lý trường học, có tinh thần trách nhiệm xã hội và ý thức sứ mệnh phục vụ đất nước, nhân dân; hiệu trưởng phải có đạo đức đạo đức, vô tư và trung thực, quan tâm đến giáo viên và học sinh.

2. Định hướng bồi dưỡng nhân tài. Hiệu trưởng coi việc thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của học sinh là điểm khởi đầu và chỗ đứng của mọi bài tập ở trường.

3. Dẫn đầu sự phát triển. Thứ nhất, hiệu trưởng nhận trách nhiệm lãnh đạo sự phát triển của trường học và giáo viên; thứ hai, hiệu trưởng thúc đẩy sự phát triển toàn diện của học sinh và phát triển mọi khía cạnh nhân cách của học sinh.

4. Nhấn mạnh vào khả năng. Hiệu trưởng kết hợp các lý thuyết về quản lý giáo dục với thực tiễn để tạo ra văn hóa học đường tốt đẹp, giúp giáo viên phát triển các kỹ năng chuyên môn và tìm kiếm những cách thức hiệu quả để cải thiện trường học và cá nhân.

5. Học tập suốt đời. Hiệu trưởng coi việc học tập là động lực vô tận để nâng cao chất lượng công việc của mình, bắt kịp thời đại và nắm bắt xu hướng đổi mới, phát triển giáo dục trong và ngoài nước.”

Nguyên tắc của các tiêu chuẩn chính ở Hoa Kỳ

Các nguyên tắc sau đây đặt ra phương hướng và ưu tiên trong quá trình phát triển các tiêu chuẩn ISLLC 2008:

“1. Phản ánh tính trung tâm của việc học tập của học sinh;

2. Thừa nhận vai trò đang thay đổi của người lãnh đạo nhà trường;

3. Thừa nhận bản chất hợp tác của lãnh đạo nhà trường;

4. Nâng cao chất lượng nghề nghiệp;

5. Cung cấp thông tin về hệ thống đánh giá và đánh giá dựa trên hiệu quả hoạt động cho lãnh đạo nhà trường;

6. Thể hiện sự thống nhất và gắn kết; và

7. Nâng cao khả năng tiếp cận, cơ hội và trao quyền cho tất cả thành viên trong cộng đồng nhà trường.”

So sánh tiêu chuẩn MOE Trung Quốc năm 2013 với tiêu chuẩn ISLLC của Hoa Kỳ năm 2008

Những điểm tương đồng

Nhìn chung các tiêu chuẩn của MOE 2013 và tiêu chuẩn của ISLLC 2008 đều có những tiêu chuẩn chung của hiệu trưởng. Điểm tương đồng lớn nhất là cả hai bộ quy tắc đều phát triển các tiêu chuẩn chuyên môn rõ ràng cho hiệu trưởng, bao gồm các lĩnh vực lãnh đạo giảng dạy, quản lý tổ chức, văn hóa nhà trường, tính chuyên nghiệp, giao tiếp và quan hệ cộng đồng.

Ngoài các tiêu chuẩn chung, cả hai bộ tiêu chuẩn đều cung cấp một số kỹ năng chính cho từng tiêu chuẩn để có những quy định chi tiết, cụ thể và rõ ràng hơn về hiệu quả hoạt động. Cả hai văn bản đều nêu rõ rằng các tiêu chuẩn được đề xuất nhằm cung cấp thông tin cho các cấp độ khác nhau của hệ thống lãnh đạo giáo dục, từ việc chuẩn bị và giới thiệu đến phát triển chuyên môn và đánh giá hiệu quả hoạt động.

Những sự khác nhau

Thứ nhất, hiệu trưởng ở Hoa Kỳ thường sử dụng đánh giá học sinh để phân nhóm học sinh để giảng dạy nhằm mục đích so sánh hiệu suất của trường với khu học chánh hoặc quốc gia, theo dõi sự tiến bộ của trường từ năm này sang năm khác và so sánh trường của họ với các trường khác. Ngược lại, các hiệu trưởng ở Trung Quốc có xu hướng sử dụng đánh giá của học sinh để đưa ra đánh giá về hiệu quả của giáo viên.

Thứ hai, MOE 2013 phản ánh các bước đi của chính phủ trung ương Trung Quốc hướng tới nới lỏng kiểm soát chương trình giảng dạy và đánh giá. Ví dụ, theo hướng dẫn mới nhằm khuyến khích đổi mới và sáng tạo, giáo viên ở cấp tỉnh, địa phương và trường học có nhiều quyền tự chủ hơn trong việc phát triển và lựa chọn sách giáo khoa. Trong khi đó, các tiêu chuẩn ISLLC mang tính tập trung và quyền của hiệu trưởng hơn và cần đi kèm với các đánh giá của tiểu bang. Trách nhiệm của hiệu trưởng là đảm bảo một chương trình giảng dạy chất lượng cao dựa trên các tiêu chuẩn của tiểu bang đồng thời sử dụng dữ liệu đánh giá để cải thiện chương trình giảng dạy. 

Thứ ba, MOE 2013 cung cấp hướng dẫn cụ thể về kiến ​​thức và kỹ năng lãnh đạo giảng dạy trong khi ISLLC 2008 cung cấp hướng dẫn tổng quát. Hiệu trưởng ở Trung Quốc tham gia nhiều hơn vào các hoạt động cốt lõi của lãnh đạo giảng dạy (chẳng hạn như tương tác trực tiếp với học sinh về việc học của các em, quan sát lớp học và góp ý cho giáo viên) so với hiệu trưởng theo tiêu chuẩn Hoa Kỳ.

MOE Trung Quốc 2013, ISLLC Hoa Kỳ 2018 và Việt Nam

Để thực hiện thành công yêu cầu trong MOE Trung Quốc 2013, nghiên cứu khuyến nghị bốn nguyên tắc sau:

1. Các tiêu chuẩn hiện hành cần được áp dụng cho hiệu trưởng và phó hiệu trưởng các trường.

2. Các cấp cơ sở giáo dục nên sử dụng các tiêu chuẩn này làm tiêu chí để xây dựng và quản lý đội ngũ hiệu trưởng, phát huy vai trò lãnh đạo, hướng dẫn của các tiêu chuẩn này, duy trì các tiêu chuẩn khắt khe về trình độ hiệu trưởng và cải tiến hệ thống đánh giá năng lực, tuyển chọn, bổ nhiệm hiệu trưởng các trường học.

3. Các cơ sở giáo dục đại học và cơ quan đào tạo hiệu trưởng nên sử dụng các tiêu chuẩn này làm những hướng dẫn cơ bản về tu dưỡng, rèn luyện hiệu trưởng, chú trọng đến chuyên môn đặc điểm của hiệu trưởng, tăng cường xây dựng các ngành, chuyên ngành phù hợp và thiết kế các khóa đào tạo hiệu trưởng hợp lý và đổi mới phương pháp giảng dạy.

4. Các tiêu chuẩn này phải được thiết lập như những chuẩn mực cơ bản cho việc tự phát triển nghề nghiệp chính. Hiệu trưởng nên tích cực tham gia vào việc tự đánh giá và đào tạo hiệu trưởng để nâng cao trình độ phát triển chuyên môn của mình.

Hồng Anh lược dịch

Liu, S., Xu, X., Grant, L., Strong, J., & Fang, Z. (2017). Professional standards and performance evaluation for principals in China: A policy analysis of the development of principal standards. Educational Management Administration & Leadership, 45(2), 238-259. https://doi.org/10.1177/1741143215587304